De dood verschuilt zich in uw darmen: reken ermee af!

Darmkanker komt niet uit het niets. Het begint simpel: er is een beschadigde darmcel die zijn 'foutje' doorgeeft aan een paar andere, vergelijkbare darmcellen. Maar deze cellen zullen dag na dag, week na week en jaar na jaar nieuwe foutjes erven die zich alsmaar ophopen. Het leidt uiteindelijk tot steeds grotere verstoringen, tot aan de ultieme en onherstelbare mutatie: het ontstaan van een kankercel die het lichaam niet meer kan beheersen.

Om dit fenomeen beter te begrijpen, kunnen we het ons het beste voorstellen als een chronologische pijl, met helemaal links de eerste mutatie die het proces opstart en helemaal rechts de mutatie die de tumor doet ontstaan. Het tijdspad tussen deze twee gebeurtenissen kan 10, 20 maar ook 50 jaar duren. Maar hoe het ook gaat, we hebben allemaal de neiging deze mutaties in de loop der jaren op te stapelen. Langzaamaan verschuiven we naar de rechterkant van de as. U bevindt zich op dit moment ergens op die as. Misschien bent u nog maar twee mutaties verwijderd van het ontstaan van de ziekte (zoals persoon nr. 3). Of misschien bent u nog redelijk ver verwijderd van dit fatale punt (zoals persoon nr. 1). Maar waar u zich ook bevindt, in de loop der tijd beweegt men zich meestal naar rechts op deze as. Dat staat in elk geval vast! En zo gebeurt het dat elk jaar zo'n 43.000 mensen die fatale limiet bereiken en darmkanker krijgen.

Wat gebeurt er vervolgens met deze mensen? Veel hangt af van de snelheid waarmee deze mensen hierop reageren. Wanneer het lang duurt voordat deze cellen worden ontdekt, blijven de cellen zich verder ontwikkelen zonder dat men dit weet. Men schuift dan steeds verder naar rechts op de as, en komt steeds dichter bij het onomkeerbare punt: de dood. Elk jaar nemen 18.000 mensen deze fatale laatste weg, waarop men niet meer kan keren.
Wanneer de tumor echter wordt ontdekt voordat deze echt verschijnt (en het stadium reeds 'urgent' te noemen is), dan is er nog een kans dat men ontsnapt aan het allerergste. Door medisch ingrijpen kan de ontwikkeling van de tumor gestopt worden. Bij genezing schuift men weer naar links en bevindt men zich weer op een afstand van de ontwikkeling van dikke darmkanker. Hoe snel bewegen we ons over deze as?

Dat is het eerste goede nieuws: de snelheid waarmee we ons over deze as bewegen, verschilt van persoon tot persoon. Er zijn mensen die zich heel snel over deze lijn bewegen en in minder dan 40 jaar aan het eind zitten. Maar er zijn er ook die het einde van de as niet bereiken tijdens hun leven.
Voor een klein deel is deze snelheid afhankelijk van het genetische materiaal dat we mee hebben gekregen bij de geboorte: sommigen van ons bewegen zich helaas sneller over de as doordat ze een genetische aanleg hebben voor deze mutaties. Het tweede goede nieuws is, dat het deze fameuze snelheid waarmee we over de as bewegen hoofdzakelijk afhankelijk is van de voeding. Wetenschappers zijn het erover eens dat 70 tot 90% van de dikke darmkanker voorkomen zou kunnen worden door preventieve maatregelen op het gebied van de voeding. Dit deel van het lichaam wordt uiteraard in hoge mate blootgesteld aan de voeding die we innemen, maar wordt eveneens beïnvloed door de afvalproducten van deze voeding en de bacteriën die zich hierdoor kunnen ontwikkelen.
Anders gezegd: u kunt zelf op elk gewenst moment de voortgang naar het uiteinde van de as stoppen of vertragen door te kiezen voor voedsel, voedingsstoffen en micronutriënten waarvan de wetenschap heeft erkend dat ze natuurlijke preventieve middelen zijn tegen darmkanker. Hoe meer u deze voedingsstoffen aan uw dieet toevoegt, hoe kleiner u de kans maakt ooit ten prooi te vallen aan darmkanker. Het maakt niet uit of u er tot op heden een slecht voedingspatroon op na hield, of dat u al heel dicht bij het fatale punt zit: er is nog tijd om ervoor te zorgen dat de laatste mutaties niet plaatsvinden!
Wat zijn die preventieve voedingsmaatregelen? Op dit moment zijn het er 4. Elk van deze maatregelen helpt u het relatieve risico van darmkanker te verkleinen en natuurlijk neemt daarmee ook het totale risico af: hoe meer u onderstaande maatregelen toepast, hoe meer u de snelheid vertraagt op de as die naar dikke darmkanker leidt.



1) Eet meer vezels.

In tegenstelling tot geraffineerde granen, die alleen het meellichaam van een zaadje bevatten, beschikken hele granen ook nog over het vlies en de kiem. Deze twee delen zijn rijk aan vezels (oftewel bestanddelen die niet verteerd worden in de dunne darm en die fermenteren in de dikke darm). Deze bijzondere eigenschap verklaart waarom in bijna alle studies die tot nu toe zijn uitgevoerd een hoge inname van volkoren granen in verband wordt gebracht met de vermindering van het risico op dikke darmkanker^1-4.

Hoe komt dat? Volgens onderzoekers kan het effect van vezels op dikke darmkanker door tientallen mechanismen worden verklaard: de verkorting van de passagesnelheid van afvalstoffen, de vermindering van de vetmassa, de aanwezigheid van korteketenvetzuren die ontstaan door de bacteriële fermentatie van de vezels⁵, de verbetering van de gevoeligheid voor insuline⁶... Maar het belangrijkste mechanisme zou wel eens gerelateerd kunnen zijn aan de darmflora: de vezels bevorderen de aanmaak van specifieke bacteriën die butyraat aanmaken, een energiebron voor de darmcellen⁷ die tumoren helpt voorkomen⁸.

Wat is het probleem Het voedingspatroon in de geïndustrialiseerde landen is drastisch veranderd: de hoeveelheid vezels in de voeding is enorm afgenomen (omdat we minder groenten en fruit eten, maar ook om dat we graan systematisch bewerken).
De oplossing: geef altijd de voorkeur aan volkoren granen, eet meer groente en fruit en gebruik supplementen met plantaardige vezels, zoals Psyllium Seed Husk (op basis van psylliumzaad) of complete formules zoals Colon cleanse Formula, die eveneens stoffen bevatten die de darmpassage reguleren.

2) Verhoog de vitamine D-inname

In 1980 kwamen Garland en zijn team met een verklaring voor een bijzonder fenomeen: het aantal sterfgevallen door dikke darmkanker is namelijk bijzonder hoog bij bevolkingsgroepen die niet over voldoende zon kunnen beschikken (zoals dat in bijvoorbeeld Scandinavië het geval is). Dit gebrek aan zon zorgt ervoor dat het lichaam te weinig vitamine D aanmaakt, hetgeen de kans op kanker vergroot. De onderzoeken die daarna werden uitgevoerd, gaven hen gelijk: Er bestaat een omgekeerd evenredig verband tussen de hoeveelheid vitamine D (inclusief de inname via supplementen) en de incidentie van dikke darmkanker ^9-12.

Hoe komt dat? Het werkingsspectrum van vitamine D is enorm. Middels een aantal complexe mechanismen gaat deze vitamine de proliferatie van cellen en het ontstaan van ontstekingen tegen (een grote risicofactor voor het ontstaan van dikke darmkanker). Het bevordert daarnaast de apoptose van beschadigde cellen en verhindert dat kankercellen worden voorzien van voedingsstoffen (doordat het de vorming van nieuwe bloedvaten tegengaat).

Wat is het probleem? De optimale waarden liggen volgens onderzoek tussen de 90 en 100 nmol/L¹³ Deze ideale waarde kan echter nooit worden bereikt indien men zich houdt aan de door de gezondheidsinstanties aangeraden hoeveelheden van 600 tot 800 IE. Dat is een van de redenen waarom er speciale werkgroepen zijn die zich tot doel hebben gesteld de aanbevolen hoeveelheden omhoog te brengen (in elk geval boven de 1000, zelfs tot 2000 IE)^14-15.

De oplossing: verhoog de inname van vitamine D-rijk voedsel (zoals vis en sojadrankjes verrijkt met vitamine D) en kies voor de dagelijkse inname van kwaliteitssupplementen (zoals Vitamin D3 5000 UI en Vitamin D3 1 000 UI, die behoren tot de beste supplementen in hun categorie).

3) Verhoog de inname van kruisbloemige groenten We weten dat groenten in het algemeen een gunstig effect hebben als het gaat om de preventie van kanker, maar sommige groenten zijn in dat kader interessanter dan anderen. Neem nu de kruisbloemige groenten! Uit een meta-analyse is gebleken dat kruisbloemige groenten (kool, waterkers, broccoli,...) de kans op dikke darmkanker met maar liefst 16% kunnen verminderen, zelfs al worden ze in zeer kleine hoeveelheden ingenomen (zoals dat vaak het geval is in de westerse landen).

Hoe komt dat? Kruisbloemige planten bevatten glucosinolaat, een stof die omgezet kan worden in isothiocyanaat (ITC) en in indole-3-carbinol (I3C) door bepaalde bacteriën die verspreid over de darm voorkomen¹⁶. Welnu, de kankerbestrijdende eigenschappen van beide stoffen zijn goed gedocumenteerd: ze hebben met name een gunstige invloed op de tumorvorming^17-18, ze beperken de groei van kankercellen^19-20 (doordat ze de vernietiging ervan bevorderen) en ze bestrijden de H. Pylori²¹ (zowel bij dieren als bij mensen). Deze bekende bacterie is een van de hoofdoorzaken voor het ontstaan van maagkanker.

Wat is het probleem? De consumptie van kruisbloemige groenten neemt af onder de westerse bevolking. Daar komt nog bij dat de groenten door het kookproces al veel glucosinolaten verliezen²².

De oplossing : verhoog de inname van lokaal geteelde kruisbloemigen (en eet ze bij voorkeur rauw of zeer kort gekookt) en doe een beroep op supplement met natuurlijke glucosinolaten, zoals het uitstekende Broccoli Sulforaphane Glucosinolate of Cruciferous Detox Formula, een synergie van verschillende kruisvormige groenten die het lichaam direct 25 mg Di-indolylmethaan (DIM) en 70 mg indole-3-carbinol (I3C) leveren.

4) Verhoog de inname van omega-3

Iedereen kent de effecten van omega-3-vetzuren voor het hart- en vaatstelsel, maar we lijken te vergeten dat ze eveneens krachtig werken tegen bepaalde kankersoorten, en dan met name tegen dikke darmkanker. Zowel klinische als epidemiologische onderzoeken hebben echter aangetoond dat de significante afname van het risico op dikke darmkanker gerelateerd kan worden aan de inname van omega-3-vetzuren (afkomstig uit grondstoffen uit de zee) ^23-24.

Hoe komt dat? Net als vezels werken omega-3-vetzuren middels verschillende mechanismen: ze verminderen ontstekingen, moduleren de activiteit van bepaalde transcriptiefactoren, verbeteren de gevoeligheid voor insuline en de doorlaatbaarheid van de membranen. Daarnaast, en dat is vooral belangrijk, verhinderen ze dat het DNA te maken krijgt met een te laag methyleringsproces²⁵. DNA-methylering is een epigenetisch proces dat de kans op kanker kan vergroten wanneer het niet goed verloopt

Wat is het probleem? Voedingsstoffen die rijk zijn aan omega-3-vetzuren uit de zee zijn vandaag de dag niet meer echt aan te raden: ze zijn vaak besmet met methylkwik, een stof die giftig is voor het zenuwstelsel. Het Franse nationale bureau voor gezondheid, voedsel, arbeidsveiligheid en milieu (ANSES) raadt aan om twee maal per week vis te eten. Dit is echter onvoldoende om optimaal te kunnen profiteren van de preventieve eigenschappen van omega-3.


De oplossing
: De oplossing is eenvoudig. Om optimaal gebruik te maken van de gunstige moleculen in het kader van de bestrijding van dikke darmkanker, dient men de voorkeur te geven aan een natuurlijk concentraat van omega-3-vetzuren (EPA en DHA), zoals Super Omega 3.

Versnellers en vertragers van dikke darmkanker

De 4 genoemde 'vertragers' van dikke darmkanker (vitamine D, vezels, omega-3 en kruisbloemige groenten) kunnen de dag des onheils helpen uitstellen, maar de inname van deze stoffen wordt nog pertinenter wanneer er sprake is van deze 'versnellers':

• Te veel buikvet.
• Regelmatige consumptie van rood vlees en bewerkt vlees²⁶: mensen die 7 maal per week vlees eten hebben 85% meer kans op dikke darmkanker dan mensen die slechts 3 maal per week vlees eten!
• Te weinig lichaamsbeweging²⁶.
• Regelmatige consumptie van alcohol en/of tabak²⁷.

Deze factoren versnellen de beweging over de as naar rechts, richting het ontstaan van dikke darmkanker. Heeft u de afgelopen jaren gegrossierd in bovenstaande factoren, dan bestaat de kans dat u al heel dicht bij het uiterste rechter einde van de as bent. Bent u al dicht in de buurt, dan noemt met dit het pre-kankerstadium. Dit stadium ontdekt men eenvoudig met behulp van opsporingstesten en dient middels een chirurgische ingreep behandeld te worden om zo de kans op de ontwikkeling van kanker te verminderen. Om die reden raadt men in Frankrijk iedereen boven de 50 jaar aan deel te nemen aan deze onderzoeken (eenvoudig, snel, pijnloos en 100% vergoed). In Nederland is vanaf 2014 een bevolkingsonderzoek voor de darmen ingevoerd (voor mensen van 55 tot 75 jaar). In Frankrijk houdt men deze dagen de zogenaamde actie 'Mars bleu' (Blauwe maart), waarmee het onderzoek naar dikke darmkanker speciaal onder de aandacht wordt gebracht...Het is verstandig hier aan deel te nemen en in actie te komen voordat het te laat is.

---

Referenties 1. Wu K, Hu FB, Fuchs C, et al. Dietary patterns and risk of colon cancer and adenoma in a cohort of men (United States). Cancer Causes Control 2004;15:853-62.
2. Larsson SC, Giovannucci E, Bergkvist L, et al. Whole grain consumption and risk of colorectal cancer: a population-based cohort of 60,000 women. British journal of cancer 2005;92:1803-7.
3. Kyro C, Skeie G, Loft S, et al. Intake of whole grains from different cereal and food sources and incidence of colorectal cancer in the Scandinavian HELGA cohort. Cancer Causes Control 2013;24:1363-74.
4. Song M, Garrett WS, Chan AT, Nutrients, Foods, and Colorectal Cancer Prevention, Gastroenterology (2015), doi: 10.1053/j.gastro.2014.12.035.
5. Saleh M, Trinchieri G. Innate immune mechanisms of colitis and colitis-associated colorectal cancer. Nat Rev Immunol 2011;11:9−20.
6. Jenkins DJ, Wesson V, Wolever TM, et al. Wholemeal versus wholegrain breads: proportion of whole or cracked grain and the glycaemic response. Bmj 1988;297:958-60.
7. Donohoe DR, Garge N, Zhang X, et al. The microbiome and butyrate regulate energy metabolism and autophagy in the mammalian colon. Cell Metab. 2011;13:517–26.
8. Bras-Goncalves RA, Pocard M, Formento JL, et al. Synergistic efficacy of 3n-butyrate and 5-fluorouracil in human colorectal cancer xenografts via modulation of DNA synthesis. Gastroenterology. 2001;120:874–88.
9. Bostick RM, Potter JD, Sellers TA, et al. Relation of calcium, vitamin D, and dairy food intake to incidence of colon cancer among older women. The Iowa Women's Health Study. Am J Epidemiol 1993;137:1302-17.
10. Zheng W, Anderson KE, Kushi LH, et al. A prospective cohort study of intake of calcium, vitamin D, and other micronutrients in relation to incidence of rectal cancer among postmenopausal women. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 1998;7:221-5.
11. Ishihara J, Inoue M, Iwasaki M, et al. Dietary calcium, vitamin D, and the risk of colorectal cancer. Am J Clin Nutr 2008;88:1576-83.
12. Martinez ME, Giovannucci EL, Colditz GA, et al. Calcium, vitamin D, and the occurrence of colorectal cancer among women. J Natl Cancer Inst 1996 ;88 :1375-82
13. Bischoff-Ferrari HA, Giovannucci E, Willett WC, et al. Estimation of optimal serum concentrations of 25- hydroxyvitamin D for multiple health outcomes. Am J Clin Nutr 2006;84:18-28.
14. Ng K, Scott JB, Drake BF, et al. Dose response to vitamin D supplementation in African Americans: results of a 4-arm, randomized, placebo-controlled trial. Am J Clin Nutr 2014;99:587-98.
15. Garland CF, Gorham ED, Mohr SB, et al. Vitamin D for cancer prevention: global perspective. Ann Epidemiol 2009;19:468-83.
16. Dinkova-Kostova AT, Kostov RV. Glucosinolates and isothiocyanates in health and disease. Trends Mol Med 2012;18:337-47.
17. Jeffery EH, Jarrell V. Cruciferous vegetables and cancer prevention. In: Wildman REC, editor. Handbook of Nutraceuticals and Functional Foods.Boca Raton: CRC Press; 2001. p. 169-91. Vallejo F, Tomas-Barberan F, Garcia-Viguera C. Health-promoting compounds in broccoli as influenced by refrigerated transport and retail sale period. J Agric Food Chem 2003 May 7;51(10):3029-34.
18. Hu R, Khor TO, et al. Cancer chemoprevention of intestinal polyposis in ApcMin/+ mice by sulforaphane, a natural product derived from cruciferous vegetable. Carcinogenesis 2006 May 4.
19. Brew CT, Aronchik I, et al. Indole-3-carbinol activates the ATM signaling pathway independent of DNA damage to stabilize p53 and induce G1 arrest of human mammary epithelial cells. Int J Cancer 2006 February 15;118(4):857-68.
20. Firestone GL, Bjeldanes LF. Indole-3-carbinol and 3-3'-diindolylmethane antiproliferative signaling pathways control cell-cycle gene transcription in human breast cancer cells by regulating promoter-Sp1 transcription factor interactions. J Nutr 2003 July;133(7 Suppl):2448S-55S.
21. Yanaka A, Fahey JW, Fukumoto A et al. (2009) Dietary Sulforaphane-Rich Broccoli Sprouts Reduce Colonization and Attenuate Gastritis in Helicobacter pylori-Infected Mice and Humans. Cancer Prevention Research 2, 353-360.
22. Song L, Thornalley PJ. Effect of storage, processing and cooking on glucosinolate content of Brassica vegetables. Food Chem Toxicol 2007 February;45(2):216-24.
23. S. Kim, D.P. Sandler, J. Galanko, C. Martin, R.S. Sandler, Intake of polyunsaturated fatty acids and distal large bowel cancer risk in whites and African Americans, Am. J. Epidemiol. 171 (2010) 969–979.
24. G.K. Pot, A. Geelen, E.M. van Heijningen, C.L. Siezen, H.J. van Kranen, E. Kampman, Opposing associations of serum n-3 and n-6 polyunsaturated fatty acids with colorectal adenoma risk: an endoscopy-based case-control study, Int. J. Cancer 123 (2008) 1974–1977.
25. Q. Huang, J. Wen, G. Chen, M. Ge, Y. Gao, X. Ye, et al., Omega-3 polyunsaturated fatty acids inhibited tumor growth via preventing the decrease of genomic DNA methylation in colorectal cancer rats, Nutr. Cancer 68 (2016) 113–119.
26. World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research. Continuous Update Project Report. Food, Nutrition, Physical Activity, and the Prevention of Colorectal Cancer, 2011.
27. Wu AH, Paganini-Hill A, Ross RK, et al. Alcohol, physical activity and other risk factors for colorectal cancer: a prospective study. British journal of cancer 1987;55:687-94.