Saccharomyces boulardii: werkt beschermend, preventief en genezend bij verschillende vormen van diarree

Saccharomyces boulardii is een probiotische, niet-pathogene schimmel die in Europa al tientallen jaren wordt gebruikt als behandeling voor verschillende soorten diarree. Zo wordt het gebruikt om diarree als gevolg van antibioticabehandelingen, of als gevolg van sondevoeding te voorkomen Ook wordt het toegepast bij volwassenen en kinderen met acute diarree en diarree als of gevolg van Clostridium difficile. Daarnaast wordt het gebruikt voor hiv-patiënten met chronische diarree.

Saccharomyces boulardii is een wilde tropische schimmel die in 1923 in Indochina werd ontdekt door de Franse wetenschapper Henri Boulard. Hij slaagde erin de schimmel te isoleren van de schil van verschillende tropische vruchten (lychees, mangistan), nadat men had gezien dat inheemse volkeren de schil van deze vruchten gebruikten als diarreeremmend medicijn.
De Saccharomyces boulardii is niet permanent aanwezig in ons darmstelsel. Wanneer men stopt met het innemen van de schimmel, zijn de cellen 6 of 7 uur later niet meer te traceren.

Voorkomen van diarree door antibioticabehandelingen

Er zijn drie grote onderzoeken uitgevoerd naar de preventieve effecten van Saccharomyces boulardii bij diarree als gevolg van antibioticabehandelingen. Een van de onderzoeken vond plaats bij in totaal 388 patiënten in 25 verschillende centra. De proefpersonen, die allen minimaal 15 jaar oud waren, ontvingen gedurende minimaal 5 dagen antibiotica (tetracycline of bètalactam). De proefpersonen hadden geen darmaandoening bij de start van dit dubbelblinde placebogecontroleerde onderzoek. Tijdens hun antibiotica-inname ontvingen ze op willekeurige wijze 100 mg Saccharomyces boulardii of een placebo. De patiënten die de probiotica hadden ingenomen, bleken in verhouding met de proefpersonen die een placebo kregen significant minder last van diarree te hebben. (4,5% tegen 17,5%)¹.

Behandeling van aandoeningen met Clostridium difficile

Clostridium difficile wordt in verband gebracht met een derde van de diarreegevallen die gerelateerd zijn aan antibioticagebruik en aan bijna 99,8% van de gevallen van pseudomembraneuze colitis. Deze bacterie is betrokken bij een breed scala aan maag-darmziekten, uiteenlopend van diarree zonder complicaties tot pseudomembraneuze colitis, waarbij de bacterie zelfs levensbedreigend kan zijn. De bacterie is de meest voorkomende oorzaak voor ziekenhuisinfecties.
De behandeling van deze aandoeningen gaat van het stopzetten van de antibiotica tot de toediening van vancomycine, metrondiazol of bacitracine. Na een dergelijke behandeling vallen 10 tot 20% van de behandelde patiënten helaas weer terug. Ze lijken gevoelig te zijn voor een herhaaldelijke terugkeer van deze aandoening. Er zijn klinische studies uitgevoerd om de doeltreffendheid van Saccharomyces boulardii te beoordelen als behandeling of als aanvullend middel bij Clostridium difficile.
In een open onderzoek werd het belang van Saccharomyces boulardii onderzocht in combinatie met vancomycine (500 mg/d) bij 16 patiënten waarbij deze aandoening herhaaldelijk terugkeerde. Ze kregen gedurende 10 dagen een behandeling met vancomycine, gevolgd door een behandeling van 30 dagen met Saccharomyces boulardii (1 g/d). 85% van hen reageerden goed op deze behandeling. Ze kenden geen terugval².
Bij kinderen komt pseudomembraneuze colitis zelden voor, maar dat wil niet zeggen dat jonge kinderen niet ten prooi kunnen vallen aan een besmetting met Clostridium difficile. Er is een onderzoek uitgevoerd bij 19 zuigelingen en kinderen met chronische diarree. Clostridium difficile, die toxine-B aanmaakt, was de enige ziektekiem die bij deze kinderen in de coprocultuur werd gevonden. Het merendeel van deze kinderen had recentelijk een antibioticakuur gehad. Door de kinderen 15 dagen lang een dagelijkse dosering Saccharomyces boulardii te geven (500 tot 1000 mg/d, afhankelijk van de leeftijd), bleken de symptomen bij 18 kinderen snel af te nemen en te verdwijnen, terwijl er bij 16 van hen sprake was van een negatieve uitslag van de toxine van Clostridium³.

Behandeling van acute diarree

Zowel bij volwassenen als bij kinderen begint diarree vaak plotseling. Het kan dagen, maar soms ook weken duren. De ernst hangt af van de oorzaak van de diarree, waarbij we kunnen denken aan voedselvergiftiging, intoxicatie, een bacteriële infectie, een virus of een parasiet. Er zijn verschillende onderzoeken uitgevoerd om het belang te evalueren van Saccharomyces boulardii bij de behandeling van acute diarree.
Een van de onderzoeken vond plaats bij kinderen (15 jongens en 12 meisjes), die verder overigens gezond waren. Ze waren 6 maanden tot 10 jaar oud en waren opgenomen in verband met acute diarree. De helft van de kinderen kreeg 7 dagen lang tweemaal daags 250 mg S. Boulardii opgelost in 5 ml water. De andere helft van de kinderen kreeg een placebo. Dit onderzoek bevestigde de doeltreffendheid van S. boulardii bij kinderen met acute maag-darmproblemen. De resultaten suggereren dat de behandeling de immuunrespons versterkt⁴. Een ander onderzoek vond plaats bij 100 ambulante patiënten in de leeftijd van 3 maanden tot 24 maanden die leden aan een acute en lichte tot matige diarree. De resultaten toonden aan dat de behandeling met S. boulardii als aanvullende behandeling bij hydraterende zoutoplossingen de duur van de diarree doet afnemen, het herstel doet versnellen en het risico op langdurige diarreeperiodes doet afnemen. De werking is nog doeltreffender wanneer S. boulardii in de eerst 48 uur van de ziekte wordt toegediend⁵.

Reizigersdiarree

De doeltreffendheid van S. boulardii voor wat betreft de preventie van reizigersdiarree is onderzocht in een dubbelblinde placebogecontroleerde studie bij 1.231 reizigers. De proefpersonen werden in drie groepen verdeeld en ontvingen dagelijks respectievelijk 250 mg S. boulardii, 500 mg S. boulardii of een placebo De behandeling startte 5 dagen voor vertrek en werd gedurende de gehele reis voortgezet. Het preventieve effect verschilde per bezochte regio en was iets sterker bij de hoogste dosering. De inname leidde tot een afname van de incidentie van diarree met 20 tot 25%⁶.

De behandeling van chronische diarree bij patiënten met HIV

Patiënten die besmet zijn met het hiv-virus kunnen door verschillende infectiegerelateerde oorzaken last krijgen van diarree. Bij de meesten blijft de oorzaak echter onbekend. Juist bij deze groep patiënten met een verzwakt immuunsysteem, vormen het gebrek aan voedingsstoffen, de onbalans in het elektrolytenevenwicht en de uitdroging grote risicofactoren. In een open testonderzoek⁷ bij 17 seropositieve patiënten met chronische diarree gaf men de patiënten 15 dagen lang S. boulardii. Aan het einde van de behandeling was de ontlastingsfrequentie afgenomen van 9 naar 2 keer per dag. Bovendien waren de patiënten gemiddeld 4 kg aangekomen tijdens dit testonderzoek. 35 seropositieve patiënten die besmet waren met HIV en die leden aan chronische diarree, namen deel aan een dubbelblinde placebogecontroleerde studie. Aan het einde van de studie, die een week duurde, bleek dat 56% van de patiënten die S. boulardii hadden ingenomen geen last meer hadden van diarree. In de groep die een placebo kreeg was dit bij slechts 6% het geval⁸.

Verbetering van de klachten bij het spastische darmsyndroom

Het spastische darmsyndroom uit zich in pijn in de lage buik, problemen met de stoelgang (diarree en/of constipatie) en een opgeblazen gevoel. In een dubbelblinde placebogecontroleerde studie kregen 34 patiënten een maand lang drie maal daags 250 mg S. boulardii. Alle patiënten hadden diarreeklachten. Statistisch gezien scoorde de behandeling met S. boulardii zowel de artsen als de patiënten beter dan de behandeling met een placebo. Het aantal ontlastingsmomenten werd teruggebracht en de stevigheid van de ontlasting was verbeterd⁹.

---

Referenties:

1. Adam M. et al., Controlled double blind clinical multicentre trials od Saccharomyces boulardii, Medecine & Chirurgie digestives, 1976, 5(6); 401-406.
2. Surawicz C.M. et al., Treatment of recurrent Clostridium difficile colitis with vancomycin and Saccharomyces boulardii, Am. J. Gastroenterol., 1989 Oct, 84(10): 1285-7.
3. Buts J.P. et al., Saccharomyces boulardii for Clostridium difficile-associated enterocolopathies in infents, J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr., 1993, 16: 419-25.
4. Ozkan T.B. et al., Effect of Saccharomyces boulardii in children with acute gastroenteritis and relationship to the immune response, J. Int. Med. Res., 2007 Mar-Apr;35(2):88-98): 201-12.
5. Villaruel G. et al., Saccharomyces boulardii in acute childhood diarrhoea: a randomized, placebo-controlled study, Acta Paediatr., 2007 Apr, 96(4): 538-41, e-pub 2007 Feb 14.
6. Kollaritsch H.H. et al., Prophylaxe der Reisediarrhoe. Ergebnisse einer doppelblinden, plazebokontrollierten Studie über die Wirsamkeit von Saccharomyces boulardii, Münch med Wschr., 38, 1988, 671-674.
7. Saint-Marc T. et al., Efficacité de Saccharomyces boulardii dans le traitement des diarrhées du sida, Annales de médecine interne, 1991, 142, 64-65.
8. Saint-Marc T. et al., Diarrhées en relation avec le sida. Essai en double aveugle de Saccharomyces boulardii, Sem. Hôp. Paris, 1995, 23-24.
9. Drossmann D.A., An integrated approach to the irritable bowel syndrome, Aliment Pharmacol. Ther., 1999, 13, suppl 2; 3-14.