Diabetes type 2: de nieuwste voedingsadviezen

Maar liefst 10% van de westerse bevolking heeft vandaag de dag te kampen met diabetes type 2 (1). Deze chronische en voortschrijdende aandoening sluimert vaak al een tijdje voordat deze wordt ontdekt. Naast fysieke inspanning en een behandeling met medicatie is goede voeding onmisbaar voor het beheersen van diabetes.

De grootste zorg van de diabetespatiënt: de bloedsuikerspiegel

Het lichaam reguleert de suikerspiegel in ons bloed voornamelijk met behulp van het hormoon insuline. Dit belangrijke hormoon wordt aangemaakt in de alvleesklier. Bij diabetes type 2 zien we twee belangrijke afwijkingen bij de beheersing van de bloedsuikerspiegel:

• de alvleesklier heeft moeite met het afscheiden van insuline;
• de cellen reageren niet voldoende op insuline: er is sprake van een zogenaamde 'insulineresistentie'.

Wanneer de bloedsuikerspiegel constant te hoog is, kan dit ernstige gevolgen hebben voor de zenuwen, de ogen, de nieren, het hart, de bloedvaten en zelfs voor de tanden. Het is dan ook van groot belang om de diabetespatiënt te monitoren en regelmatig te onderzoeken. Het is essentieel dat de diabetes onder controle gebracht wordt door de inname van de voorgeschreven medicijnen. Daarnaast dient de patiënt regelmatig te bewegen en een aangepast voedingspatroon te volgen.

Voeding die een diabetes type 2-patiënt beter kan mijden

Onderzoekers (2-3) hebben een relatie aangetoond tussen de kans op het ontwikkelen of het verergeren van diabetes en de inname van de volgende voedingsmiddelen:

• rood vlees: rundvlees, schaap en paard;
• bewerkt vlees: vleeswaren in het algemeen, gedroogd vlees, gezouten of gerookt vlees... ;
• dranken met toegevoegde suikers: frisdrank, limonades, industrieel geproduceerde ice-tea, drankjes met vruchtenaroma, sportdrank en energiedrank, water met toegevoegde siroop...;
• alcohol: alcoholische dranken dienen met mate ingenomen te worden, zelfs de alcoholische dranken die 'weinig suiker' bevatten. Alcohol kan zorgen voor hypoglykemie (een te laag suikergehalte in het bloed).

Voedingsmiddelen en voedingssupplementen die helpen bij de beheersing van diabetes type 2

Voedingsmiddelen:

• volkoren granen: volkoren rijst, volkoren deegwaren, volkoren brood, etc. Eet zo min mogelijk bewerkte granen of wit brood, want ze leiden vaak tot een snelle stijging van de bloedsuikerspiegel;
• fruit;
• vezelrijke voedingsmiddelen: naast de inname van volkoren granen en fruit is het belangrijk rauwe en gekookte groente, noten, granen en peulvruchten te eten (linzen, kikkererwten, rode bonen, azukibonen, sojabonen...);
• voedingsmiddelen die rijk zijn aan onverzadigde vetzuren (de 'goede vetten'): vette vis (zalm, haring, makreel...), gedroogd fruit, olijfolie...

Voedingssupplementen: ze kunnen een direct effect hebben (door de mechanismen te beïnvloeden van de ziekte) en een indirect effect door regulering van overgewicht of obesitas, twee risicofactoren als het gaat om diabetes type 2. Let op: elk voedingssupplement dat ingenomen wordt met een therapeutisch doel, dient onder medisch toezicht te staan zodat bijwerkingen en interacties met voorgeschreven medicijnen zoveel mogelijk beperkt worden.

Te denken valt aan:

• kaneel, een stof die bijdraagt aan de verlaging van de bloedsuikerspiegel en die inwerkt op insulineresistentie bij diabetici met een moeilijk te beheersen diabetes;
• curcumine : het extract van kurkuma zou een preventieve werking hebben ten aanzien van diabetes;
• alfaliponzuur: een krachtige antioxidant die het lichaam van nature zelf aanmaakt, en waarvan de effecten vergroot kunnen worden dankzij supplementinname. Het zou de complicaties van de zenuwen bij diabetici helpen beperken, oftewel de diabetische neuropathie;
• ciderazijn : in de originele vloeibare vorm zou het bijdragen aan het verlagen van de hoge bloedsuikerspiegel die zich van nature voordoet na het eten van een maaltijd. Het zou zelfs in tabletvorm een effect hebben;
• ginseng (panax ginseng, araliaceae): wanneer het wordt ingenomen voor de maaltijd, kan het de stijging van de bloedsuikerspiegel beperken. Omdat het hier gaat om een adaptogene plant, brengt het alleen een fysiologisch effect teweeg wanneer u daarna ook daadwerkelijk een maaltijd gebruikt;
• lactoserum, oftewel wei: bij een goed beheerste diabetes type 2 kan het drinken van wei net voor een koolhydraatrijke maaltijd de gevolgen voor de bloedsuikerspiegel mogelijk beperken;
• silymarine: een flavonoïde (polyfenol met antioxidatieve eigenschappen) die te vinden is in de zaden van de mariadistel (Syibum Marianum, asteraceae). Silymarine lijkt beschermende effecten te hebben op de nierschade die door diabetes kan ontstaan;
• inuline: het gaat hierbij om een koolhydraat die in tal van planten voorkomt (witlof, artisjok, paardenbloem, aardpeer...). Het is ook belangrijk als voedingsvezel, het ontwikkelt de darmflora, en beperkt de stijging van de bloedsuikerspiegel, een kenmerk dat voor diabetici van belang is;
• andere aanvullende bloedsuikerverlagende aanvullingen: berberine, dat met name afkomstig is van de zuurbes (Berberis Vulgaris, berberidaceae) ; fenegriek, (Trigonella Foenum-graecum, fabaceae), een grasachtige plant waarvan men de zaden gebruikt; gymnema (gymnema sylvestre, apocynaceae), een plant die in de ayurvedische geneeskunst wordt gebruikt (traditioneel Indiaas); D-ribose, een suikersoort die men in onze cellen vindt; witte moerbei (Morus Alba, moraceae), wordt in Azië traditioneel gebruikt om de bloedsuikerspiegel bij diabetici te beheersen; chroompicolinaat, een vorm van chroom die opneembaar is voor het lichaam; vitamine D, verkrijgbaar als supplement, maar eveneens aanwezig in levertraanolie en in vette vissoorten in het algemeen.

Er zijn nog andere elementen die een positief effect zouden hebben, maar klinisch onderzoek met solide bewijs ontbreekt nog: ginkgo biloba, groente koffie-extract, glucosamine (een molecuul dat in het lichaam wordt aangemaakt en dat we eveneens terugvinden in het schild van bepaalde insecten en schaaldieren, gesteelde lakzwam (een paddenstoel), sap van de zure kers, co-enzym Q10, dat van nature in het lichaam voorkomt;ashwagandha en rhodiola, twee adaptogene planten.

Voor de beheersing van diabetes type 2: een gevarieerde en uitgebalanceerde voeding, regelmatige fysieke activiteit en de inname van de reguliere medicatie

Verder zou de diabetespatiënt zich aan onderstaande, eenvoudige regels kunnen houden: vermijd de inname van suikerhoudende dranken, rood vlees, bewerkt vlees en 'kant-en-klaar-vlees' zoveel mogelijk. De voorkeur gaat uit naar melkproducten en voedingsmiddelen die rijk zijn aan vezels en gezonde vetten, en daarbij kan heel goed gekozen worden voor wat extra ondersteuning in de vorm van voedingssupplementen. Een goede balans vinden, dat is niet in een dag voor elkaar: uw voeding dient gevarieerd te zijn en dient te zijn afgestemd op uw leefstijl. Houd u aan de aanbevolen hoeveelheden, en vergeet ook niet te genieten: uw diabetes zal er wel bij varen!

Referenties

1. Fosse-Edorh S, Mandereau-Bruno L, Piffaretti C. Le poids du diabète en France en 2016, synthèse épidémiologique. Santé Publique France. 2018.
2. Lukas Schwingshackl, Georg Hoffmann, Anna-Maria Lampousi, Sven Knüppel, Khalid Iqbal, Carolina Schwedhelm, Angela Bechthold, Sabrina Schlesinger, Heiner Boeing. Food groups and risk of type 2 diabetes mellitus: a systematic review and meta-analysis of prospective studies. Journal of European Epidemiology. Vol. 32, pp 363–375. 2017.
3. Theodoros Thomas, Andreas F. H. Pfeiffer. Foods for the prevention of diabetes: how do they work? Diabetes Metabolism Research and Reviews. Vol. 28, pp 25-49. 2012.