Policosanol, een natuurlijke oplossing voor het verbeteren van het lipidenprofiel

Policosanol, dat wordt gewonnen uit suikerriet, is in Cuba jarenlang middels verschillende onderzoeken bestudeerd omdat het in staat is het cholesterolgehalte te verlagen. Naast het verbeteren van de lipidenwaarden in het serum, vermindert policosanol eveneens de oxidatie van LDL, vermindert het de samenklontering van bloedplaatjes en reduceert het de groei van gladde spieren. Het oefent eveneens een gunstige invloed uit bij patiënten die getroffen zijn door claudicatio intermittens (etalagebenen) en bij patiënten met een niet-insulineafhankelijke diabetes.

Verlaagt het cholesterolgehalte

Bij dieren, maar ook bij mensen is aangetoond dat policosanol hoge cholesterolwaarden in het bloed significant verlaagt (20% verlaging van LDL-cholesterolgehalte). Hiermee werkt het even efficiënt als de conventionele geneesmiddelen, maar dan zonder de bijwerkingen.
Men heeft het exacte werkingsmechanisme nog niet kunnen achterhalen, maar men weet dat de stof net als statines de aanmaak van cholesterol in de lever vermindert. Dit effect lijkt gerelateerd te zijn aan de modulering van het enzym reductase HMG-CoA, dat tot doel heeft de hoeveelheid LDL die wordt aangemaakt te beperken.
Policosanol lijkt eveneens het metabolisme van LDL te verbeteren doordat het zorgt voor een toename van verbindingen, de assimilatie en de afbraak van LDL in de fibroblasten van de mens.
Een groep van zesenvijftig vrouwen in de menopauze met een hoog cholesterolgehalte werd verdeeld in twee groepen. De groepen ontvingen 8 weken lang respectievelijk 5 mg policosanol of een placebo. Vervolgens werd er nog eens 8 weken lang een hogere dosering gegeven van 10 mg. De policosanol werd goed verdragen, en er werden geen bijwerkingen geconstateerd. De doses van 5 en 10 mg zorgden respectievelijk voor een daling van het LDL-cholesterol met 17,3% en 26,7%, een daling van het totale cholesterolgehalte met respectievelijk 12,9% en 19,5% en een daling van het triglyceridengehalte van respectievelijk 16,3% en 21%, terwijl het HDL-cholesterolgehalte was gestegen met 7,4%¹.

Werkt even goed, of zelfs beter dan bepaalde statines

Er zijn vijf klinische studies uitgevoerd om de werking van policosanol te vergelijken met die van drie verschillende statines: simvastatine (een onderzoek), lovastatine (twee onderzoeken) en pravastatine (twee onderzoeken). Uit de test waarin men policosanol (10 mg per dag) vergeleek met simvastatine (10 mg per dag), bleek dat de verlaging van het LDL-cholesterol bij beide behandelingen nagenoeg gelijk was: 18% bij de groep die policosanol kreeg, en 20% bij de groep die simvastatine kreeg. Andere vergelijkende onderzoeken toonden aan dat policosanol een groter effect had dan de statines waarmee het werd vergeleken. Zo zorgde een dagelijkse inname van 10 mg policosanol voor een daling van 20 tot 32% van het LDL, tegen een daling van 17 tot 28% bij de inname van 20 mg lovastatine. Eveneens is aangetoond dat de inname van 10 mg policosanol per dag het LDL-gehalte liet dalen met 19 tot 24%, tegenover een daling van 16 tot 20% bij de dagelijkse inname van 10 mg pravastatine.

Bovendien bleek uit vier van de vijf onderzoeken dat de supplementinname van policosanol zorgde voor een significante en wenselijke toename van HDL-cholesterol (tot 14% in twee van de onderzoeken), terwijl dit effect zich slechts bij een van de drie statines voordeed (pravastatine zorgde voor een toename van HDL met 5%). De verschillende resultaten die uit deze onderzoeken naar voren kwamen, laten zich verklaren door de enorme verscheidenheid in de lipidenprofielen van de proefpersonen (op basis van de leeftijd, het geslacht, de levensstijl of de genetische aanleg).

Preventie van hart- en vaatziekten

Policosanol is niet onderzocht op de primaire preventieve werking voor hart- en vaatziekten. Algemeen wordt echter aangenomen dat wanneer men het cholesterolgehalte in het bloed verlaagt, men eveneens de kans op deze aandoeningen vermindert.
Bovendien ontdekten onderzoekers in de loop van hun klinische studies dat de stof een gunstige invloed heeft op de gezondheid van de bloedvaten en het functioneren van het hart en het vaatstelsel. Hierdoor waren patiënten die een aandoening aan de kransslagaderen hadden beter in staat zich in te spannen.

Bestrijdt atherosclerose

Onlangs heeft men onderzoek gedaan om te bepalen of policosanol bepaalde parameters zou kunnen wijzigen die gerelateerd zijn aan beschadigingen door atherosclerose. Men lette daarbij op het aantal macrofagen en de lokalisatie van apoA-1 en apoB in de aorta van apen.
Veertien volwassen apen van 6 tot 10 kg kregen een vetarme en eiwitrijke voeding. Ze werden op willekeurige wijze verdeeld in twee groepen: een controlegroep en twee groepen van vier apen. De twee laatste groepen kregen 54 weken lang dagelijks 2,5 tot 25 mg policosanol per kg lichaamsgewicht. Men nam monsters van de aderen en onderzocht deze microscopisch. Er werden monoklonale antistoffen gebruikt om de aanwezigheid van macrofagen, apoA-1 en apoB te onderzoeken. De resultaten toonden aan dat policosanol het aantal macrofagen en de hoeveelheid apoB had verminderd, terwijl het ten opzichte van de controlegroep de lokalisatie van apoA-1 in de aan atherosclerose gerelateerde aortabeschadigingen deed toenemen. Onderzoekers constateerden dat deze resultaten mogelijk het gunstige effect aantoonden van policosanol op de samenstelling en de stabiliteit van atheromateuze plaques, hetgeen het beschermende effect van policosanol verklaart ten aanzien van de ontwikkeling van atherosclerose².
Daarnaast vermindert policosanol de ontwikkeling van cellen die de binnenkant van de aderen bekleden. Gezonde aderen zijn bekleed met een laag gladde cellen. Zo kan het bloed ongehinderd door de bloedvaten stromen. Een van de kenmerken van aangetaste bloedvaten, is dat deze laag van gladde cellen dikker wordt en andere cellen binnendringt. Dit heeft tot gevolg dat de bloedvaten na verloop van tijd krimpen. Het bloed gaat langzamer stromen en de doorbloeding kan zelfs geheel geblokkeerd worden. Uit de resultaten bleek dat het vermogen van policosanol om de binnendringing in andere cellen te stoppen overeenkwam met de antiproliferatie-effecten zoals die worden toegeschreven aan medicijnen (bijv. aan statines, die het lipidengehalte doen dalen).
Uit onderzoek blijkt dat ratten die behandeld waren met policosanol minder schuimcellen hadden, hetgeen een teken is van een verminderde ontstekingsreactie en waardoor de bloedvaten minder schade wordt toegebracht.

Sterke antioxidant

Policosanol remt de oxidatie van LDL, waardoor de bloedvaten minder beschadigd raken en de daaropvolgende chronische ontstekingsreactie minder hevig is³. Geoxideerd LDL kan eveneens metalloprotease-enzymen opwekken. Deze enzymen zorgen ook voor beschadigingen aan de bloedvaten, deels doordat ze het beschermende effect van HDL beïnvloeden.
In verschillende onderzoeken is bij experimentele onderzoeksmodellen (waaronder bij de mens) aangetoond dat policosanol in staat is de vetperoxidatie te remmen. Wanneer policosanol vier weken lang oraal wordt toegediend aan ratten in een dosering van 100 tot 250 mg per kg, dan zien onderzoekers in vivo en in vitro een gedeeltelijk preventieve werking van de peroxidatie van lipiden. Ook wordt in vitro de door koper opgewekte peroxidatie van lipiden gedeeltelijk voorkomen⁴.
In een dubbelblinde placebogecontroleerde gerandomiseerde studie bleek de toediening van 5 tot 10 mg policosanol in vitro de gevoeligheid van LDL voor peroxidatie te verminderen. Ook uit een onderzoek dat was opgezet om het effect van policosanol op de vetperoxidatie vast te stellen, bleek uit plasmamonsters dat de orale toediening van 50 mg policosanol gedurende 12 weken aan ouderen leidde tot een significante afname van de gevoeligheid voor vetperoxidatie⁵. Deze resultaten lijken aan te tonen dat policosanol bescherming kan bieden tegen vetperoxidatie en dat het op die wijze een remmend effect heeft op de ontwikkeling van atherosclerose.

Gaat samenklontering van bloedplaatjes tegen

Overigens is het zo dat in verschillende klinische studies is aangetoond dat policosanol in staat is de samenklontering van bloedplaatjes tegen te gaan. Hiermee helpt het bepaalde hart- en vaataandoeningen te voorkomen, zoals ischemie in de hersenen, perifere vaatinsufficiëntie of een myocardinfarct.
Policosanol gaat de vorming van bloedpropjes tegen en zou op dat gebied samenwerken met aspirine. Wanneer policosanol en aspirine samen worden ingenomen, zijn ze effectiever dan wanneer ze apart worden ingenomen.
Het vermogen van policosanol om een samenklontering van bloedplaatjes tegen te gaan die wordt opgewekt door adenosinedifosfaat, epinefrine of collageen, is in verschillende onderzoeken bij gezonde proefpersonen aangetoond.
Zo hebben onderzoekers het effect van aspirine en van policosanol op de samenklontering van bloedplaatjes vergeleken. Uit de resultaten bleek dat na een periode van zeven dagen, policosanol (20 mg/dag) in staat was de samenklontering van bloedplaatjes opgewekt door ADP (adenosinedifosfaat), epinefrine en collageen effectief te remmen, terwijl aspirine (100 mg/dag) alleen de samenklontering van bloedplaatjes opgewekt dor collageen en epinefrine afremde. Het grootste percentage voor wat betreft de vermindering van de samenklontering bereikte men echter met de combinatie van policosanol en aspirine⁶.

Deze eigenschappen hebben tot gevolg dat na twee weken van supplementinname van policosanol, het thromboxaangehalte bij de mens aanzienlijk is gedaald. Thromboxaan is een stof die de bloedvaten doet samentrekken en die bijdraagt aan een abnormale klontering van de bloedplaatjes, waardoor zich een hartaanval of een CVA kan voordoen.
In een onderzoek kregen ratten oraal 5 tot 20 mg policosanol per kg lichaamsgewicht toegediend. De resultaten toonden aan dat policosanol op dosisafhankelijke wijze het aantal bloedplaatjes verminderde. Dit duidt op het vermogen om samenklontering van de bloedplaatjes tegen te gaan.
55 patiënten die leden aan ischemie van het hart, ontvingen 20 maanden lang respectievelijk tweemaal daags:

- ofwel uitsluitend 5 mg policosanol
- ofwel 5 mg policosanol + 125 mg aspirine
- ofwel uitsluitend 125 mg aspirine

Het effect en de resultaten in de verschillende groepen waren als volgt:

- bij inname van uitsluitend policosanol was slechts een gering effect op de ontwikkeling van de ischemie. Op de korte termijn treedt er verbetering op, maar op de langere termijn is het effect minder; echter, en in alle gevallen werd aangetoond dat policosanol het vermogen om lichamelijke inspanning te verrichten verbeterde. Men zag bovendien in meerdere of mindere mate een regressie van de ischemie
- policosanol was effectiever dan aspirine alleen.
- de combinatie van policosanol en aspirine was effectiever dan policosanol alleen.⁷

Policosanol en diabetes

Diabetici hebben een veel grotere kans op hart- en vaatziekten dan niet-diabetici. Er zijn al kortetermijnstudies die de werkzaamheid en de veiligheid van policosanol hebben onderzocht van policosanol in een dosering van 10 mg/dag bij patiënten met diabetes type II. Er is ook een onderzoek dat de langetermijneffecten heeft bestudeerd van policosanol met betrekking tot de doeltreffendheid, de veiligheid en de tolerantie bij diabetici.
Na de eerste fase van vijf maanden, waarin een cholesterolverlagend dieet werd voorgeschreven, ontvingen 239 patiënten met diabetes type II twee jaar lang op willekeurige wijze 5 mg policosanol of een placebo. Na een jaar van behandelen had policosanol ten opzichte van de controlegroep en ten opzichte van de beginsituatie het LDL-cholesterolgehalte, het totale cholesterolgehalte en het triglyceridengehalte verlaagd en het HDL-cholesterolgehalte verhoogd. Dit effect bleef aanhouden en werd zelfs sterker: aan het einde van het onderzoek had policosanol het LDL-cholesterol verlaagd met 29,5%, het totale cholesterolgehalte met 21,9% en het triglyceridengehalte met 16,9%. Het HDL-cholesterol was gestegen met 12,4%⁸.

Claudicatio intermittens

Claudicatio intermittens, ook wel etalagebenen genoemd, is een ziekte die gekenmerkt wordt door een ernstige afsluiting van het aderstelsel in de onderste ledematen. Er is een onderzoek waarin men de langetermijneffecten heeft bestudeerd van de toediening van policosanol bij patiënten die in redelijk ernstige mate lijden aan deze aandoening. Het betrof een dubbelblind gerandomiseerd onderzoek dat uit een eerste fase van zes maanden bestond, gevolgd door een volgende fase van twee jaar. De 46 proefpersonen ontvingen op willekeurige wijze twee maal per dag 10 mg policosanol of een placebo. Voor het onderzoek, en na respectievelijk 6, 12, 18 en 24 maanden werd de afstand gemeten die men kon lopen op een lopende band.
Na zes maanden van supplementinname had policosanol ervoor gezorgd dat de oorspronkelijke afstand die men kon afleggen gemiddeld met 36% was toegenomen. De maximale toename van de afstand was 42%. In de controlegroep werd geen verbetering waargenomen. In de groep die het supplement had ingenomen, namen de gunstige effecten na een langdurige inname toe. Aan het einde van het onderzoek was de oorspronkelijke afstand die men kon afleggen gemiddeld met 62% toegenomen en de totale afstand met 66%⁹.
Er zijn eveneens twee onderzoeken waarin men het effect van policosanol heeft vergeleken met dat van lovastatine en ticlopidine. Policosanol zorgde in beide onderzoeken voor een significante toename van de afstand die men kon afleggen ten opzichte van de beginsituatie. In het ene onderzoek was policosanol effectiever dan ticlopidine, en in het andere onderzoek liet lovastatine geen resultaten zien, in tegenstelling tot policosanol¹⁰.

---

1. Mirkin A. et al., Efficacy and tolerability of policosanol in hypercholesterolemic post-menopausal women, Int. J. Pharmacol., res 2001, 21(1): 31-41.
2. Noa M. et al., Protective effect of policosanol on atherosclerotic plaque on aortas in monkeys, Arch. Med. Res., 2005 Sept-Oct, 36(5): 441-7.
3. Menendez R. et al., Oral administration of policosanol on atherosclerosis lesions in rabbits with exogenous hypercholesterolemia, Braz. J. Med. Biol. Res., 2000 Jul, 33(7): 835-40.
4. Fraga V. et al., Oral administration of policosanol inhibits in vitro copper ion-induced rat lipoperoxidation, Physiol. Behav., 1999, 67: 1-7.
5. Menendez R. et al., Effects of policosanol treatment on susceptibility of low density lipoprotein isolated from healthy volunteers to oxidative modification in vitro, Br. J. Clin. Pharmcol., 2000, 50: 255-262.
6. Arruza Zabala M.L. et al., Comparative study of policosanol, aspirin and the combination therapy policosanolaspirin on platelet aggregation in healthy volunteers, Pharmacol. Res., 1997, 36: 293-297.
7. Bastia J. et al., Functional improvement in coronary heart disease after 20 months of lipid lowering therapy with policosanol, Adv. The, 1996, 13: 137-148.
8. Mas R. et al., Long-term effects of policosanol on older patients with type 2 diabetes, Asia Pac. J. Clin. Nutr., 2004, 13(Suppl): S101.
9. A long-term study of policosanol in the treatment of intermittent claudication, Angiology, 2001 Feb, 52(2): 115-25.
10. Castano G. et al., Effects of policosanol and lovastatine in patient with intermittent claudication : a double blind comparative pilot study, Angiology, 2003, 54: 25-38. Effects of policosanol and ticlopidine in patients with intermittent claudication: a double-blind pilot comparative study, Angiology, 2004, 55: 361-371.