De sterke, natuurlijke anabole werking van ecdysterones uit Rhaponticum carthamoides

Russisch onderzoek heeft uitgewezen dat extracten van Rhaponticum carthamoides bij sporters tijdens de training kunnen zorgen voor een aanzienlijke toename van de spiermassa en een afname van de vetmassa. Ook is gebleken uit onderzoek dat het extract van Rhaponticum carthamoides helpt bij het opbouwen van het duurvermogen doordat het fysieke en mentale vermoeidheid tegengaat. Het extract van Rhaponticum carthamoides, en dan vooral de actieve werkstoffen van dit extract, de ecdysterones, lijken een anabole werking te hebben die vergelijkbaar is met die van bepaalde steroïden, maar dan zonder de schadelijke bijwerkingen.

Rhaponticum carthamoides, beter bekend als lueza of maralwortel, is een plant die oorspronkelijk uit het gebied van het Baikalmeer komt en die verspreid over heel Siberië groeit. De bewoners van Siberië gebruikten de plant van oudsher om thee van te maken in combinatie met Rhodiola rosea. De thee werd gedronken om vermoeidheid en algehele zwakte te bestrijden na ziekte, of als versterkend middel na een lange en strenge Siberische winter.

Geregistreerd in de Sovjet apothekersboeken

Na 25 jaar onderzoek en klinische studies werd Rhaponticum carthamoides in 1961 opgenomen in de Sovjet apothekersboeken. Het werd aanbevolen als ondersteuning tijdens het werk, als prestatieverhogend middel voor sporters en als middel dat het spierherstel bevorderde na zware spierarbeid. Rhaponticum carthamoides werd toegevoegd aan populaire Russische drankjes, zoals baikal en sayani. De toppers uit de Russische en Bulgaarse sportwereld hebben deze extracten lange tijd gebruikt om spiergroei te bevorderen.

Ecdysterones of ecdysones

Rhaponticum carthamoides bevat niet alleen een groot aantal flavonoïden met een antioxiderende werking, maar ook natuurlijke sterolen. Zo bevat het meer dan 10 ecdysterones, waaronder 20-bèta-ecdysterone, makisterone en carthamosterone, die verantwoordelijk zijn voor de anabole werking. Ecdysterones zijn polyhydroxysterolen die bij insecten en schaaldieren verantwoordelijk zijn voor proliferatie en de ontwikkeling van celgroei en voor de verschillende ontwikkelcycli van de dieren. Men noemt deze stof ook wel ecdysteroïden, oftewel ecdysones. De eigenschappen van deze stoffen zijn wereldwijd in tientallen laboratoria onderzocht. Ecdysteroïden hebben bij gewervelde soorten een anabole werking doordat ze de natuurlijke aanmaak van proteïnes in lever, nieren en hart stimuleren. Van deze specifieke eigenschap is in de professionele sportwereld veel gebruik gemaakt teneinde de resultaten te verbeteren.

Een krachtige natuurlijke anabool

Tot aan de jaren zeventig werden sporters uit de Sovjet-Unie betrapt op het gebruik van verschillende anabolen. In 1976 ontdekten Sovjetwetenschappers twee stoffen die al een lange traditionele gebruikersgeschiedenis hadden. Een van deze planten was de Rhaponticum carthamoides, die over de actieve werkstoffen bèta-ecdysterone beschikte. De Russische onderzoekers constateerden dat een extract van Rhaponticum carthamoides de aanmaak van spiereiwitten stimuleert doordat het de activiteit van polyribosomen bevordert. Polyribosomen zijn de celcompartimenten waarin deze eiwitaanmaak plaatsvindt.
Het lukte de Sovjetwetenschappers voor sporters een synthetische versie te maken van deze krachtige stof. Niet veel later circuleerde er een Amerikaanse versie van deze stof, Mesoboline genaamd, die lange tijd heimelijk werd verhandeld. Vergelijkende onderzoeken bij dieren hebben aangetoond dat het extract van Rhaponticum carthamoides daadwerkelijk superieur was aan de synthetische steroïde hormonen als het ging om het vergroten van het duurvermogen van spiercellen¹.
Uit onderzoek naar de verschillen in de werking van synthetische steroïden en die van bèta-ecdysterone, blijkt dat bèta-ecdysterone direct tot de celkern doordringt om daar het DNA aan te zetten tot de aanmaak van meer RNA. Vervolgens stimuleert RNA de ribosomen tot de aanmaak van meer proteïnes. Daarnaast speelt bèta-ecdysterone direct in op de ribosomen en zorgt het voor een toename van het zogenaamde 'vertaalproces' door ribosomen, waarbij wordt bepaald in welk tempo er nieuwe proteïnes moeten worden aangemaakt². Het zorgt niet voor een grotere transcriptie (de boodschap die verzonden wordt door het DNA), maar versnelt rechtstreeks de aanmaak van proteïnes.
Laboratoriumonderzoeken hebben aangetoond dat het anabole effect van het extract van Rhaponticum carthamoides zorgt voor een toename van het lichaamsgewicht doordat het extract de verhouding tussen spieren/vet in het lichaam verbetert, het hemoglobinegehalte en het erytrotcyentghalte vergroot, het totale eiwitgehalte verhoogt, en de ophoping van urinezuur vermindert. Het aantoonbare resultaat van de werking van deze voedingsstof, is dat het proces van spieraanmaak groter is dan het proces van spierafbraak, waardoor de vorm, het duurvermogen en de prestaties toenemen.
Tijdens een intensieve fysieke inspanning remt het extract van Rhaponticum de problemen van de energiestofwisseling. Het zorgt voor een stabiel glycogeengehalte in de skeletspieren, vergroot de doorbloeding van de spieren en hersenen en verkort de herstelperiode na een lange en zware spierinspanning.
De intensieve fysieke activiteit die topatleten moeten leveren heeft een verhoogde bloedstolling tot gevolg. Het veroorzaakt pijn in de spieren en leidt vaak tot blessures. In een vergelijkende studie werd een extract met een mengsel van Rhaponticum, Eleutherococcus en vitamines onderzocht. Na een behandeling van 20 dagen was er een daling merkbaar in de bloedstollingsfactoren die normaliter bij sporters door de intensieve training verhoogd zijn. De behandeling met deze combinatie van adaptogenen leidde tot een aanzienlijke vermindering van de bloedstolling bij de sporters. Daarnaast nam het arbeidsvermogen en het herstelvermogen na een intensieve training toe³.

Niet de bijwerkingen van anabole steroïden

Tijdens een test kreeg 89% van de in totaal 112 deelnemende sporters een extract van Rhaponticum. Uit de test bleek dat de gebruikers van dit extract in vergelijking met de placebogebruikers sneller over hun vermoeidheid heen waren. Ze waren minder apathisch na een fysieke inspanning en hun sportieve prestaties (hardlopen, zwemmen, schaatsen, speedskating, alpineskiën) verbeterden. Dankzij de inname van Rhaponticum kon 69% van de sporters zich sneller aanpassen aan de klimatologische en sociale omstandigheden. De eetlust nam bij 86% toe en de fysieke werklast nam bij 78% van de sporters significant toe. Het extract van Rhaponticum werd vervolgens vergeleken met twee verschillende en bekende anabole steroïden. De effecten van het extract van Rhaponticum bleken vergelijkbaar met die van de twee steroïde middelen, met het verschil dat het extract de bijnierschors niet aantastte. Ook was er geen sprake van een androgene werking, een effect dat we wel zien bij anabole steroïden. Het extract vertoonde geen van de bijwerkingen van de anabole steroïden⁴.
Daar komt nog bij dat de ecdysterones uit het extract van Rhaponticum de werking van lever en nieren versterken, een effect dat welhaast tegengesteld is aan dat van de synthetische steroïden. Daarvan is immers bekend dat ze de organen kunnen beschadigen.
Onderzoeken die in zeven klinieken in Moskou, Kiev en Leningrad werden uitgevoerd, laten zien dat het extract van Rhaponticum op aanzienlijke wijze de fysieke en mentale weerstand van patiënten verbetert. Het vergroot hun vermogen om te werken. Het zorgde voor een stijging van het lichaamsgewicht in periodes dat de patiënten door een verstoorde eiwitaanmaak ondervoed raakten. Deze anabole eigenschappen zorgden voor een herstel tot het normale lichaamsgewicht zonder dat de bijnierschorsfunctie of de endocriene klieren hierdoor schade opliepen⁵.

Verbetert de humorale afweer

Men heeft het effect gemeten van het extract van Rhaponticum carthamoides op de humorale afweer bij sporters die getest werden op snelheid en op duurvermogen op de 5.000 en 10.000 meter. De sporters gebruikten het extract 20 dagen⁶. Een cyclische intensieve fysieke inspanning zorgt voor een duidelijke afname van IgG en IgA in het serum van sporters. Ook de bouwstoffen voor het de component C3 bleken op de 10e en 20e dag te zijn afgenomen. Dankzij de supplementinname werden de IgG- en IgA-gehaltes, evenals de bouwstoffen voor het complement C3 hersteld. Tegelijkertijd nam het arbeidsvermogen van de sporters toe met 10 tot 15%.

Verbetert prestaties en duurvermogen

Een andere groep onderzoekers heeft aangetoond dat een extract van Rhaponticum carthamoides dat in combinatie met L-carnitine en acetyl-L-carnitine gedurende 10 dagen wordt gebruikt, de maximale loopsnelheid en het duurvermogen omhoog brengt. Bij de inname van L-carnitine alleen is dit niet het geval⁷.
Het extract van Rhaponticum carthamoides vergroot het arbeidsvermogen van de vermoeide skeletspieren aanzienlijk en zorgt ervoor dat de spieren over een grotere voorraad aan glycogeen, ATP en creatinefosfaat kunnen beschikken⁸. De producten die van oudsher populair zijn onder sporters bevatten over het algemeen extracten van leuzea en Rhodiola rosea⁹. Er zijn verschillende productsamenstellingen op basis van deze plant die zijn geregistreerd en die worden beschermd door een twaalftal patenten. Ze zijn zeer populair bij professionele sporters, onder wie een aantal wereldkampioenen en Olympische kampioenen, al dan niet van Russische afkomst. Een product dat samengesteld is op basis van Rhaponticum carthamoides en Rhodiola rosea wordt veel gebruikt, niet alleen door professionele atleten, maar ook door niet sporters, die het middel gebruiken voor extra fysieke en intellectuele kracht in het leven van alledag. Het kan met succes worden gebruikt om vermoeidheid te bestrijden en de leer- en geheugenfuncties te verbeteren, zonder dat dit negatieve effecten heeft voor het lichaam.

Bestrijding van vermoeidheid

In verschillende onderzoeken bij zowel mens als dier is aangetoond dat het product de fysieke en mentale vermoeidheid tegengaat.
Volgens Dr. V.S. Novokov, een Russische wetenschapper is het niet goed kunnen slapen een van de eerste tekenen van mentale stress. Tijdens langen reizen op zee constateerden wetenschappers dat men last kreeg van slaapstoornissen die zich uitten door verwarring op het moment van inslapen en door een oppervlakkige ademhaling tijdens de slaap. De operators die een team moesten aansturen en met geavanceerde informaticasystemen moesten werken, werden vaak wakker en droomden veelvuldig. Deze verstoringen van het normale slaappatroon zorgden ervoor dat ze hun werk niet meer zo goed konden uitvoeren. De wetenschappers verhielpen de slaapproblemen van de zeemanschappen met een extract van Rhaponticum carthamoidese¹⁰.
Een ander onderzoek werd uitgevoerd bij de bemanning van een ijsbreker die een lange tocht maakte over de Arctische zee. Na vier maanden van navigeren, werd de bemanning verdeeld in twee groepen. Beide groepen werden medisch getest. De eerste groep van 22 matrozen had een extract van Rhaponticum ingenomen (twee maal daags een 2 ml gedurende drie weken) en de andere groep van 25 matrozen had een zelfde hoeveelheid thee genomen met daarin 5 druppels alcohol. De eerste tekenen van een gunstig effect van de inname van Rhaponticum werden 8 à 10 dagen na de eerste dosis zichtbaar: de gezondheidstoestand van de matrozen verbeterde, ze kregen weer een normaal slaappatroon, hun eetlust nam toe en hun humeur verbeterde. Maar wat vooral opviel: hun productiviteit was toegenomen. Aan het einde van het onderzoek was de algehele fysieke en mentale staat van deze groep matrozen verbeterd. Tegelijkertijd hadden de matrozen uit de controlegroep meer last van vermoeidheid. Hun prestaties werden slechter en hun productiviteit nam af¹¹.

Een adaptogeen

Het extract van Rhaponticum carthamoides heeft duidelijke adaptogenen eigenschappen. Het vergroot het dynamische arbeidsvermogen, het verbetert de reactie op stress en zorgt voor een goede fysieke en mentale aanpassing ten aanzien van uitdagingen. Het vergroot het fysieke- en intellectuele arbeidsvermogen wanneer men onder stressvolle omstandigheden moet werken. Wanneer men dieren een extract van Rhaponticum toedient terwijl zij worden blootgesteld aan extreme stress (fysieke, chemische of biologische stress), kan men de werking van plantaardige adaptogenen testen. Hun weerstand tegen schadelijke chemische stress bleek in dit experiment te zijn toegenomen. Het extract zorgde ervoor dat de bijnieren (het gewicht) evenals de andere organen na een lange stressvolle periode gezond bleven. De toediening van het extract zorgde ervoor dat mannen die werkten in het extreme noordse klimaat zich beter konden aanpassen aan de lage temperaturen¹².

Werkt in op de mentale gezondheid

Ecdysterones moduleren de ontvanger GABA (gamma-aminoboterzuur), waardoor het GABA-systeem wordt geremd in de neuronen van de schorsgebieden. Het resultaat is een merkbaar stabiliserend effect op het humeur. Bovendien gaat het epilepsie tegen 13. In de klinische praktijk oefent het extract van Rhaponticum een gunstige invloed uit op patiënten met nerveuse of psychiatrische klachten die verzwakt zijn, klachten van depressiviteit en lusteloosheid hebben of die lijden aan hypochondrische klachten met vermoeidheid.
Men heeft de effecten van het extract van Rhaponticum gemeten op de leer- en de geheugenfunctie bij ratten. De dieren kregen 0,25 tot 0,5 g/kg lichaamsgewicht toegediend voorafgaand aan een trainingssessie. De supplementinname zorgde voor een duidelijke verbetering in zowel de leer- als de geheugenfunctie¹⁴.

Stimuleert de seksualiteit en de ontwikkeling van de geslachtsorganen

Russische wetenschappers voerden een onderzoek uit waaruit bleek dat het extract van Rhaponticum niet alleen het algemene duurvermogen verbeterde, maar ook het seksuele vermogen. Wetenschappers observeerden het seksuele gedrag van laboratoriumdieren die tien dagen lang een extract van Rhaponticum hadden gekregen. De wetenschappers kwamen tot de conclusie dat het extract de seksuele functie van de mannelijke dieren stimuleerde. Ook ontdekten de wetenschappers dat het extract Rhaponticum het lichaamsgewicht deed toenemen en de ontwikkeling van de geslachtsorganen (de testikels) bevorderde, met name bij de zwakkere dieren¹⁵. Men zag vergelijkbare resultaten na toediening van het extract aan mannen die last hadden van een seksuele dysfunctie. De toediening van ecdysterones aan mannen met een vruchtbaarheidsprobleem (verstoorde sperma-aanmaak als gevolg van een urologische complicatie) verbetert het vermogen om geslachtsgemeenschap te hebben. Daarnaast verhoogt het de kwaliteit van het sperma. De toediening van een extract van Rhaponticum gestandaardiseerd met 5% ecdysterones bij patiënten die herstellen van een myocardinfarct verbetert de seksuele functie en zorgt voor kwalitatief hoogwaardigere sperma¹⁶.