Pijn bij artrose: zorg ervoor dat u juist geïnformeerd bent

Enkele weken geleden is er een nieuw onderzoek verschenen omtrent de beheersing van pijn bij artrose. Artrose staat in de top drie van de meest invaliderende aandoeningen, en is misschien wel de aandoening die voor de meeste bewegingsbeperkingen zorgt. Personen die hieraan lijden, dat wil zeggen, meer dan 85% van alle 80-jarigen, weten hoe hels de pijn kan zijn. Het is een ware straf, die elk moment van de dag kan toeslaan en die het mensen onmogelijk maakt dagelijkse activiteiten uit te voeren waarin ze veel plezier hebben. Het leven, waarvan deze mensen nog zo genieten, wordt er een stuk onaangenamer door. Maar door sommigen worden deze mensen gezien als consumenten, net als alle andere mensen.

De onderzoekers van deze studie¹ zien deze mensen waarschijnlijk ook zo. In een weinig overtuigende inleiding leggen de onderzoekers eerst uit dat ze graag een reeks op willen bouwen van beste pijnbestrijders door middel van een meta-analyse. Dat houdt in dat er verschillende onderzoeken die reeds zijn uitgevoerd op dat gebied geanalyseerd worden. Tot zo ver lijkt hun intentie nog acceptabel. Maar enkele berekeningen verder, komen ze tot de volgende verbazingwekkende conclusie: bij een dosering van 150 mg /dag zou diclofenac "op dit moment de meest doeltreffende NSAID zijn voor chronische artrosepijn, zowel voor wat betreft de verbetering van de pijn als de verbetering van de gewrichtsfunctie". Daar wordt nog aan toegevoegd dat paracetamol ongeacht de dosering niet voor verlichting van de klachten zorgt.

Verbijstering bij de lezer Hebben we het hier over dat molecuul dat enkele jaren geleden zoveel protest en afkeuring opriep omdat het de kans op hart- en vaatziekten vergrootte²? Hetzelfde molecuul dat de Franse Société de Rhumatologie volledig op zijn kop zette, en dat de kans op het overlijden door hart- en vaatziekte zou verviervoudigen? Dat is wel zeker! Maar de lezer zet door en stopt niet bij deze conclusie. Hij analyseert, onderzoekt en probeert de studie te doorgronden. Aan het eind ontdekt hij dat dit onderzoek gefinancierd is door het Nationale Fonds Zwitserland, en dat diclofenac in Frankrijk wordt verhandeld onder de naam Voltarène door Novartis, ...juist: een Zwitsers farmaceutisch bedrijf.

De zoektocht naar tendentieuze informatie

Helaas zijn niet alle journalisten zo goed ingelicht als deze lezer. Ze vertrouwen op de werkwijze die hen al jaren eigen is, en nemen genoegen met het doornemen van de conclusies van het onderzoek. Deze worden vervolgens kritiekloos overgenomen. Zo komt het dat de Fransen op hun publieke zender, waarvoor ze allen een bijdrage betalen, het volgende kunnen lezen: "Artrose: de beste pijnstiller is......diclofenac". Bingo! En dat is nu precies de titel waarop de samenstellers van het onderzoek hadden gehoopt. Wie het dossier echter grondig heeft bestudeerd, weet dat er hier sprake is vanonjuiste informatie. Er is namelijk aangetoond dat dit medicijn gevaarlijke bijwerkingen heeft, dat het niet kan worden voorgeschreven aan mensen die een verhoogde kans hebben op hart- en vaatziekten (hoge bloeddruk, hyperlipidemie, suikerziekte) en dat het niet gebruikt kan worden door mensen die reeds verschillende medicijnen gebruiken (zoals vrijwel alle artrosepatiënten dat doen). Indien het medicijn wel kan worden gebruikt, dan kan dit slechts gedurende een korte periode en in kleine doseringen. Anders gezegd: het is in het geheel niet de beste 'behandeling' tegen pijn...

Van ontspanning tot fytotherapie

Het is uiteraard jammer dat noch de auteurs van dit onderzoek, noch de journalisten in staat blijken te zijn om met enige afstand te kijken naar het idee van 'de beste pijnstiller'. Pijn is namelijk een uiterst complexe ervaring die beïnvloed wordt door iemands persoonlijkheid, door genetische factoren, door eerdere pijnlijke ervaringen en door de vrees voor mogelijke toekomstige pijn^{3, 4}. Angst en depressie kunnen de expressie van pijn beïnvloeden en men raakt er dan ook steeds meer van overtuigd dat het zinvol is om de behandeling niet direct op de pijn, maar meer op de psychologische staat van zijn te richten. Verschillende onafhankelijke onderzoeken hebben zo het belang van psychologische interventies aangetoond. Denk daarbij aan ontspanning, hypnose of fysieke activiteiten, elementen die ingezet werden om indirect de pijn te verminderen^5-7. Deze langetermijnbehandelingen hebben uiteraard geen bijwerkingen. Ook zijn er fyto-therapeuthische producten die verschillende extracten combineren en die zijn onderzocht op hun gunstige effect voor de gewrichten (bijv. glucosaminesulfaat, derivaten van zeeschelpen en MSM, dat in zeer kleine hoeveelheden voorkomt in de voeding). Een goed voorbeeld van een dergelijk product is Joint Support Formula, dat zich baseert op uitputtende en betrouwbare onderzoeken^8-10. In tegenstelling tot Diclofenac heeft dit product het voordeel dat het volkomen vrij is van bijwerkingen en dat het langere tijd gebruikt kan worden. De ingewijde lezer kan hier, net als vele anderen voor hem, zelf beoordelen hoe doeltreffend die product is: de ayurvedische geneeskunst, die wordt gezien als de oudste holistische geneeswijze ter wereld, rekent al eeuwenlang op de kracht van deze natuurlijke producent¹¹.

---

Referenties

1. Da Costa BR, Reichenbach S, Keller N, et al. Effectiveness of non-steroidal anti-inflammatory drugs for the treatment of pain in knee and hip osteoarthritis: a network meta-analysis. The Lancet 2016;doi.10.1016/S0140-6736(16)30002-2.
2. Patricia McGettigan, David Henry, Use of Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs That Elevate Cardiovascular Risk: An Examination of Sales and Essential Medicines Lists in Low-, Middle-, and High-Income Countries, PLoS Med. 2013;10(2):e1001388.
3. Diatchenko L, Nackley AG, Slade GD, Fillingim RB, Maixner W. Idiopathic pain disorders--pathways of vulnerability. Pain. 2006;123(3):226–30.
4. Diatchenko L, Slade GD, Nackley AG, Bhalang K, Sigurdsson A, Belfer I, et al. Genetic basis for individual variations in pain perception and the development of a chronic pain condition. Hum Mol Genet.2005;14(1):135–43
5. . Gay MC1, Philippot P, Luminet O. Differential effectiveness of psychological interventions for reducing osteoarthritis pain: a comparison of Erikson [correction of Erickson] hypnosis and Jacobson relaxation. Eur J Pain. 2002;6(1):1-16.
6. Graham R, Kremer J, Wheeler G. Physical exercise and psychological well being among people with chronic illness and disability: a grounded approach. J Health Psych. 2008;13:447–58.
7. Salmon P. Effects of physical exercise on anxiety, depression, and sensitivity to stress: a unifying theory.Clin Psych Rev. 2001;21:33–61.
8. McAlindon TE, LaValley MP, Gulin JP, Felson DT. Glucosamine and chondroitin for treatment of osteoarthritis: a systematic quality assessment and meta-analysis. JAMA 2000;283:1469-75.
9. Lopes Vaz A. Double-blind, clinical evaluation of the relative efficacy of ibuprofen and glucosamine sulphate in the management of osteoarthrosis of the knee in out-patients. Curr Med Res Opin 1982;8:145-9.
10. Nandhakumar J. Efficacy, tolerability, and safety of a multicomponent antiinflammatory with glucosamine hydrochloride vs glucosamine sulfate vs an NSAID in the treatment of knee osteoarthritis--a randomized, prospective, double-blind, comparative study. Integr Med Clin J 2009;8(3):32-38.
11. Chopra A, Saluja M, Tillu G, Sarmukkaddam S, Venugopalan A, Narsimulu G, Handa R, Sumantran V, Raut A, Bichile L, Joshi K, Patwardhan B. Ayurvedic medicine offers a good alternative to glucosamine and celecoxib in the treatment of symptomatic knee osteoarthritis: a randomized, double-blind, controlled equivalence drug trial. Rheumatology (Oxford) 2013;52(8):1408-17.