Eenvoudige oplossing voor winterse kwalen

Elk jaar weer is het winterseizoen het moment waarop we door bepaalde specifieke kwalen worden getroffen. Hoewel iedereen er last van kan krijgen, loopt de een meer risico dan de ander bij zo'n winterse aandoening. De winterkwalen kunnen zich per persoon anders ontwikkelen, en variëren in de vorm en de intensiteit waarmee ze zich voordoen. Ook de plek in het lichaam waar deze ziekten zich openbaren kan verschillen. In veel gevallen gaat het echter om infectieziekten en vaak worden de luchtwegen aangetast. Wanneer deze ziekten zich ontwikkelen, kunnen ze zich uitspreiden over verschillende zone's in het lichaam: de neus, de keel, de gehoorgang, de bronchiën of het spijsverteringsstelsel. Om zich tegen deze aanvallen van buitenaf te beschermen, is het noodzakelijk om het lichaam te helpen zich te beschermen tegen de ziekteverwekkers. Gelukkig bestaan er eenvoudige oplossingen om winterkwalen te voorkomen, en om ze te behandelen.

Waarom zijn we in de winter vaker ziek?

Wanneer het winter wordt, lijkt ons lichaam steeds gevoeliger te worden voor schadelijke invloeden van buitenaf. Er doen zich veel meer ziekten van de ademhalingsorganen en infectieziekten voor. Hoe komt dat? Hoewel de kou een rol kan spelen bij dit fenomeen, is het niet de enige reden voor de toename. Dit fenomeen doet zich namelijk overal ter wereld voor. Tussen 1975 en 2006 werd er in Frankrijk een onderzoek uitgevoerd waaruit bleek dat er in de winterperiode een stijging was van bepaalde aandoeningen, waarbij tevens een stijging van het sterftecijfer werd geconstateerd¹.
Soortgelijke resultaten werden gevonden in andere Europese landen met een milder klimaat, zoals Portugal², maar ook in landen buiten Europa, zoals India³. De winterse aandoeningen zouden dan ook verklaard kunnen worden door de omslag in het klimaat, en niet alleen door de komst van de koude in het winterse seizoen. Om het fenomeen van de winterkwalen beter te begrijpen en er een oplossing voor te vinden, wordt het onderwerp dagelijks wereldwijd door wetenschappers bestudeerd.

Verandering in klimatologische omstandigheden gunstig voor ziekteverwekkers

Elk jaar worden er nieuwe onderzoeken uitgevoerd in een poging de winterse aandoeningen beter te kunnen bestrijden en ons beter bestand maken tegen nieuwe virussen en bacteriën. Een aandoening die door de gezondheidsinstanties het meest wordt gevreesd, is de griep. Vanwege het besmettelijke en agressieve karakter van deze ziekte, is het een van de meest onderzochte ziekteverwekkers. In 2013 ontdekte men tijdens een onderzoek dat de griep zich onder zeer verschillende klimatologische omstandigheden kan verspreiden⁴. In een land met een gematigd klimaat ontwikkelt het griepvirus zich bij lage temperaturen en een droge lucht. In een tropisch klimaat ontwikkelt het virus zich gemakkelijk in een vochtige atmosfeer en bij hogere temperaturen. De griep ontwikkelt zich in landen met een gematigd klimaat dan ook met name in de winter, terwijl het zich in de tropische landen met name in het regenseizoen ontwikkelt. De ontwikkeling van winterse aandoeningen zou dan ook gerelateerd zijn aan de veranderingen in het klimaat, en niet zozeer aan de specifieke omstandigheden van het klimaat op dat moment. Bij deze veranderingen denken we bijvoorbeeld aan een afname van de hoeveelheid zonlicht en de kortere dagen, de verstoringen van onze biologische klok..... Het zijn overigens dezelfde factoren die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van een winterdepressie, zoals we reeds hebben besproken in een ander recent artikel in Nutranews. Deze depressievorm kan de weerstand van het lichaam aantasten, waardoor het gemakkelijker ten prooi valt aan winterse infecties.

Speelt het tekort aan zonlicht een rol?

Het valt niet te ontkennen dat de zon een essentiële rol speelt. Door een tekort aan natuurlijk licht wordt niet alleen ons humeur, maar ook ons verdedigingsmechanisme tegen indringers aangetast. Dit valt te verklaren door het tekort aan vitamine D, een element dat essentieel is voor ons lichaam. Het wordt onder invloed van zonnestralen aangemaakt in onze huid. Vitamine D stimuleert niet alleen de calcium-opname in de darmen, maar speelt ook een belangrijke rol bij de immuunreactie, doordat het allerlei verdedigingsmechanismen in ons lichaam bevordert. Een recent onderzoek uit 2016 heeft overigens bevestigd dat de kans op het krijgen van griep aanzienlijk toeneemt naarmate de hoeveelheid natuurlijk licht afneemt, en over het algemeen toeneemt wanneer men binnen blijft⁵. Dat laatste speelt in de winter een grote rol: we hebben immers de neiging meer tijd binnen door te brengen. Overigens zijn hierbij nog andere factoren van invloed, zoals het feit dat we veel binnen zitten op werkplekken die in de winter weinig geventileerd worden. Dit gebrek aan ventilatie is gunstig voor de ontwikkeling van bacteriën en virussen. Bovendien kan het virus zich gemakkelijker verspreiden, waardoor de besmettingskans toeneemt. Door al deze veranderingen in het dagelijks leven wordt ons lichaam blootgesteld aan tal van aanvallen van buitenaf. De kans om een virus of bacterie op te lopen neemt toe. Om deze ziekteverwekkers te bestrijden, is het belangrijk om het lichaam te helpen en de natuurlijke afweer een boost te geven.

Hoe kunnen we de winterse kwalen bestrijden?

Vermoeidheid, hoofdpijn, keelpijn, een loopneus, een verstopte neus, niesbuien,... allemaal typische klachten die zich in de winter voordoen en die het dagelijks leven verstoren. Er bestaan echter eenvoudige oplossingen voor de preventie en behandeling van deze hinderlijke winterse kwalen. Het is een goed idee om gebruik te maken van deze eenvoudige oplossingen, aangezien sommige van deze kwalen zich kunnen ontwikkelen in ziekten die veel moeilijker te behandelen zijn. Dit is met name het geval bij ontstekingsziekten als angina, keelontsteking, neus-keelontsteking, laryngitis, bronchitis, oorontsteking, bijholteontsteking of een maagdarmontsteking. Om de typische winteraandoeningen te bestrijden of te voorkomen, is het aanleren van een paar gezonde gewoontes vaak al voldoende.

Goede gewoontes die de kans op besmetting en verspreiding verminderen

Er zijn een paar gewoontes die men zich eigen kan maken, waardoor de kans op de ontwikkeling en verspreiding van winterse infecties wordt tegengegaan. In Frankrijk heeft het Instituut voor preventie en Gezondheid (INPES) een reeks aanbevelingen gegeven voor kinderen en volwassenen. Zo wordt mensen aangeraden om de handen regelmatig te wassen, het directe contact met anderen te beperken, drukbezochte plekken te mijden, te hoesten en niesen met een hand voor de mond, een masker te dragen en leefvertrekken regelmatig te luchten⁶. Deze maatregelen zijn relatief eenvoudig in te stellen en hoewel ze vaak worden vergeten, werken ze goed ter voorkoming van tal van aandoeningen. Zoals we al eerder aangaven, is het ook belangrijk dat we ons niet te veel binnen opsluiten. In onderzoek is het belang van fysieke inspanning en activiteiten in de buitenlucht aangetoond als het gaat om preventie van ziekten⁷.

Een preventieve supplementinname van vitamine D

We kunnen de zon niet vervangen door iets anders, maar we kunnen de schadelijke effecten van het gebrek aan zonlicht wel beperken. Zo kunnen we een tekort aan vitamine D tegengaan met behulp van een extra inname van deze vitamine via de voeding. Deze vitamine komt namelijk voor in bepaalde voedingsmiddelen en kan in de vorm van voedingssupplementen worden ingenomen. De voedingssupplementen bevatten een optimale dosis aan vitamine D en vormen een goede bondgenoot in de strijd tegen de winterse kwalen. De vitamine is verkrijgbaar in capsulevorm, maar ook als handig te doseren spray.

Natuurlijke extracten die helpen bij de bestrijding van winterse kwalen

Van sommige planten kent men al eeuwen de gunstige werking als het gaat om de bestrijding van de typische winterkwalen. Middels wetenschappelijk onderzoek zijn de werkstoffen aangetoond die bijdragen aan een gezonde weerstand. Een goed voorbeeld hiervan is de wortel van de plant Astragalus membranaceus: deze heeft een stimulerend effect op ons immuunsysteem. Een onderzoek dat onlangs verscheen in het blad Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, bevestigde de therapeutische eigenschappen van dit natuurlijke extract, dat overigens zeer bekend is in de traditionele Chinese geneeskunst⁸. De resultaten van dit onderzoek brengen de toediening van een natuurlijk extract van Astragalus membranaceus in verband met een verbeterde werking van het immuunsysteem. Tussen 8 en 12 uur na de inname constateerden de onderzoekers een significante toename van het aantal monocyten, neutrofielen en lymfocyten. Deze cellen zijn essentieel voor het immuunsysteem als het gaat om de bestrijding van schadelijke elementen van buitenaf. Naast deze gunstige werking is aangetoond dat de inname van de wortel van Astragalus (ook wel 'hokjespeul' genoemd), zorgt voor een toename van de hoeveelheid bloedplaatjes, en dat al binnen 4 uur na de inname. Naast deze ontdekking nam men ook een stijging van het aantal circulerende cytokines waar. Dit zijn moleculen die vaak vergeleken worden met hormonen en die een belangrijke rol vervullen voor het immuunsysteem.

Bestanddelen uit de zee die het lichaam beschermen

Er zijn niet alleen tal van onderzoeken uitgevoerd naar de therapeutische effecten van plantaardige extracten; ook bepaalde stoffen die afkomstig zijn uit het zeeleven worden in dit kader onderzocht. Deze stoffen uit zee kunnen een grote rol spelen bij het versterken van het immuunsysteem en de bestrijding van winterse aandoeningen. Het gespecialiseerde blad Marine Drugs heeft de laatste jaren melding gemaakt van verschillende bestanddelen die afkomstig zijn uit het zeeleven en die in staat zijn bacteriën, virussen, schimmels, ontstekingen, protozoön of tuberculose te bestrijden⁹. Dankzij de gunstige eigenschappen vormen deze bestanddelen een uits tekende aanvulling voor de verschillende mechanismen in ons lichaam, waaronder het immuunsysteem. Dit geldt bijvoorbeeld voor een groot aantal bestanddelen in het extract van de bruine alg, die beter bekend staat onder de naam Ecklonia cava. Deze alg, die zeer bekend is in Japan en Korea, bevat met name florotannines. Dit zijn moleculen waarvan men weet dat ze krachtig werken als antioxidant, maar die eveneens beschikken over antibacteriële en antivirale eigenschappen^10,11. Om optimaal van deze weldadige alg te kunnen profiteren, heeft men dankzij speciale extractie- en verpakkingsmethodes een extract van de Ecklonia cava kunnen ontwikkelen dat ingenomen kan worden als voedingssupplement.

Ons lichaam is in de winterperiode wat gevoeliger en kan dan wel wat hulp gebruiken bij het afweren van alle ziektekiemen die in de lucht hangen. Met een paar eenvoudige maatregelen kunnen we de kans op besmetting verkleinen en ons immuunsysteem versterken.

---

Referenties :
1. Daniel Rousseau, « Surmortalité des étés caniculaires et surmortalité hivernale en France », Climatologie, vol. 3, 2006, p.43-54
2. Antunes L, Silva SP, Marques J, Nunes B, Antunes S, « The effect of extreme cold temperatures on the risk of death in the two major Portuguese cities », Int J Biometeorol. 2016 Jun 18.
3. Panda S, Mohakud NK, Suar M, Kumar S, « Etiology, seasonality, and clinical characteristics of respiratory viruses in children with respiratory tract infections in Eastern India (Bhubaneswar, Odisha) », J Med Virol. 2016 Aug 10.
4. James D. Tamerius, Jeffrey Shaman, Wladmir J. Alonso, Kimberly Bloom-Feshbach, Christopher K. Uejio, Andrew Comrie, and Cécile Viboud, « Environmental Predictors of Seasonal Influenza Epidemics across Temperate and Tropical Climates », PLoS Pathog. 2013 Mar, 9(3) : e1003194.
5. Acharya B, Thapa K, « Indoor Staying During Winter Season Makes People More Susceptible to Flu », J Nepal Health Res Counc. 2016 Jan, 14(32) : 69-70.
6. Inpes, « Virus de l’hiver : des mains régulièrement lavées, un hiver en bonne santé », Dossier de presse, Décembre 2013.
7. Pinchasov BB, Shurgaja AM, et al., « Mood and energy regulation in seasonal and non-seasonal depression before and after midday treatment with physical exercise or bright light », Psychiatry Res. 2000 Apr 24, 94(1) : 29-42.
8. Denzler K, Moore J, Harrington H, Morrill K, Huynh T, Jacobs B, Waters R, Langland J, « Characterization of the Physiological Response following In Vivo Administration of Astragalus membranaceus », Evid Based Complement Alternat Med. 2016, 2016 : 6861078.
9. Alejandro M. S. Mayer, Abimael D. Rodríguez, Orazio Taglialatela-Scafati, and Nobuhiro Fusetani, « Marine Pharmacology in 2009–2011: Marine Compounds with Antibacterial, Antidiabetic, Antifungal, Anti-Inflammatory, Antiprotozoal, Antituberculosis, and Antiviral Activities; Affecting the Immune and Nervous Systems, and other Miscellaneous Mechanisms of Action, Mar Drugs », 2013 Jul, 11(7) : 2510–2573.
10. Shilpi Gupta, Nissreen Abu-Ghannam, « Bioactive potential and possible health effects of edible brown seaweeds, Trends in Food Science & Technology », Volume 22, Issue 6, June 2011, Pages 315–326.
11. Li Y, Qian ZJ, Ryu B, Lee SH, Kim MM, Kim SK, « Chemical components and its antioxidant properties in vitro: an edible marine brown alga, Ecklonia cava », Bioorg Med Chem. 2009 Mar 1, 17(5) : 1963-73.