Voed uw neuronen voordat ze minder goed gaan werken

Het gebeurt u wel eens dat u niet meer weet waar u uw sleutels hebt gelaten? Of dat u zich de titel van de film niet meer kunt herinneren die u gisteren heeft gezien, of de voornaam van iemand die u onlangs ontmoet heeft?

Vervelend, maar daar hebben we bijna allemaal wel eens last van. Daarover hoeven we ons absoluut geen zorgen te maken.

Bij sommigen onder ons komt die vergeetachtigheid steeds weer terug, en het kan een eerste teken zijn van een degeneratieve ziekte de gerelateerd is aan de veroudering (Alzheimer, Parkinson, ouderdomsdementie...).

Het is niet zo dat dat de veroudering van het brein altijd fataal is indien er niet vroegtijdig wordt ingegrepen. Er bestaan natuurlijke stoffen die de veroudering van onze hersenen kunnen stoppen, of zelfs terug kunnen draaien. Het gaat hierbij vooral om fosfatidylserine, een fosfolipide die in grote hoeveelheden voorkomt in onze hersenen.

Herken de eerste tekenen van hersenveroudering

Onze hersenen bestaan uit ongeveer 85 miljard neuronen. Deze zenuwcellen communiceren met elkaar dankzij neurotransmitters, zoals acetylcholine. Acetylcholine speelt een belangrijke rol bij onze geheugenfunctie. De stof stelt ons in staat om informatie te onthouden en zo nodig terug te vinden.

De achteruitgang van de geheugenfuncties is het gevolg van verschillende, aan veroudering gerelateerde verschijnselen. Ook wanneer we nog gezond zijn, produceert het lichaam naarmate we ouder worden minder acetylcholine. De vaten die zorgen voor de bloedvoorziening in de hersenen krimpen en worden minder flexibel. De neuronen, die steeds minder bloed en zuurstof krijgen, kunnen niet meer de noodzakelijke hoeveelheid neurotransmitters aanmaken en afgeven. Daar komt nog bij dat ons ouder wordende lichaam niet meer zo goed in staat is de voedingsstoffen op te nemen die nodig zijn voor een goede hersenfunctie.

Het is vaak moeilijk om de tekenen van cognitieve aftakeling te herkennen wanneer men zich nog in de eerste fase bevindt van het verouderingsproces van ons brein. Vaak moeten we afgaan op de informatie uit onze naaste omgeving om er achter te komen dat er iets mis is.

Van de eerste tekenen die duiden op het verouderingsproces, zijn de hieronder genoemde kenmerken belangrijk om te onthouden:

• vermindering van de aandacht (alsof de betreffende persoon soms 'afwezig' is),
• regelmatig voorkomende 'gaten' in de herinnering (vergeten van eigennamen of gebruikelijke woorden),
• afname van het redeneringsvermogen,
• sterke depressieve neigingen, in zichzelf gekeerd zijn (afname van motivatie en plezier om dingen te ondernemen, stemmingswisselingen, sociaal verkeer mijden).

Deze tekenen dienen zeer serieus genomen te worden, aangezien ze vaak voorkomen in de eerste fase van 'sluipende' ziekten zoals ouderdomsdementie en ziekten die het zenuwstelsel afbreken, zoals Alzheimer. Het is namelijk zo dat van het aantal patiënten dat bij een test een cognitieve achteruitgang laat zien, 10 tot 15% binnen een jaar de ziekte van Alzheimer ontwikkelt. 5 tot 10 jaar na deze test ligt dat percentage op 80%. (1)

In de meeste gevallen zullen de eerste tekenen van verval zich vanaf 65 jaar voordoen. Soms kunnen ze echter veel eerder ontstaan, bijvoorbeeld rond het veertigste levensjaar of zelfs nog eerder, zoals in onderzoeken is aangetoond. (2)

De vroegtijdige opsporing van deze problemen is dan ook erg belangrijk. Het is immers bekend dat men zo vroeg mogelijk moet ingrijpen om dit cognitieve aftakelingsproces te kunnen omkeren en het geheugenverlies te kunnen stoppen.

Deze opsporingsmethodes worden echter niet systematisch ingezet voor personen boven de 60 jaar, laat staan dat ze worden toegepast op jongere mensen.

De herfst van ons leven omkeren met behulp van fosfatidylserine

Onderzoeken die zijn uitgevoerde om oplossingen te vinden voor het verouderingsproces in de hersenen hebben de de belangrijke rol van fosfatidylserine aangetoond voor een goede hersenfunctie. Van deze fosfolipide, die voorkomt in alle cellen, is een hoge concentratie te vinden in de celmembranen van de hersencellen.

Afwijkingen in de celmembranen van de neuronen zouden de belangrijkste oorzaak zijn voor geheugenstoornissen die gerelateerd zijn aan het verouderingsproces. Als we uitgaan van deze veronderstelling, dan zou de inname van fosfatidylserine het mogelijk maken de celmembranen van de neuronen te repareren. Concreet bestaat de werking van fosfatidylserine in de hersenen uit het verbeteren van de snelheid waarmee neurologische signalen kunnen worden doorgegeven en het in balans brengen van het gehalte aan bepaalde neurotransmitters, waaronder acetylcholine. Op die manier is fosfatidylserine in staat de invloed van veroudering op de hersencellen te bestrijden.

In onze voeding vormen alleen de hersenen van zoogdieren een bekende bron voor direct beschikbare fosfatidylserine. Welnu, men schat dat onze voeding vroeger tussen de 4 en 6 gram aan fosfolipiden bevatte. Op dit moment zou dat de helft minder zijn, aangezien we nauwelijks nog hersenen eten of ander vlees dat rijk is aan fosfolipiden.

Bovendien is de aanmaak van fosfatidylserine door ons lichaam erg complex. Het kost veel energie, en wanneer we ziek zijn of ouder worden hebben we vaak minder energie beschikbaar. Dat is de reden dat de inname van de stof middels een supplement wordt aanbevolen. Hiermee kan preventief worden gehandeld en kunnen alle vormen van cognitieve aftakeling die gerelateerd zijn aan veroudering worden bestreden.

In de jaren 70 werden er in Frankrijk, Italië, Portugal en Scandinavië extracten van dierlijke hersenen die rijk waren aan fosfatidylserine toegediend aan ouderen om de verschillende vormen van dementie te bestrijden, en om geheugenverlies en depressies tegen te gaan.

Kwalitatief hoogstaande methodologische onderzoeken toonden het onbetwistbare belang aan van supplementinname voor de optimalisering van de cognitieve functies:

• In 1993 toonde men aan in een klinische studie, uitgevoerd bij 425 ouderen die leden aan een ernstige vorm van cognitieve achteruitgang dat de dagelijkse toediening van 300 mg fosfatidylserine gedurende zes maanden hun cognitieve prestaties aanzienlijk verbeterde. (3)
• Een serie klinische testen, uitgevoerd gedurende een aantal jaren bij 500 personen met de ziekte van Alzheimer of een andere vorm van ouderdomsdementie, gaf vergelijkbare resultaten. (4)
• Een dubbelblind onderzoek met placebo bij 149 personen die leden aan geheugenverlies toont aan dat de toediening van drie maal daags 100 mg fosfatidylserine gedurende drie maanden kan leiden tot een verbetering van de resultaten van neuropsychologische testen. (5)
• Uit een voorlopig dubbelblind onderzoek met placebo bij tien vrouwen die leden aan een depressie is aangetoond dat de dagelijkse toediening van 300 mg van een fosfolipidenextract uit hersenweefsel gedurende 30 dagen de intensiteit van de depressie deed afnemen. Daarnaast zorgde het voor een verbetering van de cognitieve prestaties van de deelneemsters. (6)

Dr. T. Crook van de 'Memory Assessment Clinic' in de Verenigde Staten, tevens auteur van een omvangrijke studie onder oudere patiënten in verschillende centra, is van mening dat het 'cognitieve horloge' bij mensen met ernstige neurologische aftakelingsverschijnselen soms wel tien jaar kan worden teruggedraaid door fosfatidylserine. (7)

Er zijn onderzoekers die eveneens opperen dat een preventieve supplementinname vanaf 40 jaar of zelfs eerder nog gunstiger zou zijn, omdat vanaf die leeftijd de cognitieve achteruitgang al kan aanvangen.

Advies voor het kiezen van het juiste fosfatidylserinesupplement

De eerste onderzoeken naar de effecten van fosfatidylserine hadden voornamelijk betrekking op de oorspronkelijke dierlijke versie. Om het risico van bacteriën uit te sluiten, wordt nu gebruik gemaakt van producten op basis van soja. De resultaten zijn veelbelovend:

• In 2000 werd er door Israëlische onderzoekers een onderzoek gehouden onder 30 personen. Na een behandelingsprotocol van 300 mg plantaardige fosfatidylserine per dag gedurende 12 maanden, rapporteerden de onderzoekers een significante verbetering van de cognitieve prestaties en het geheugen van de behandelde personen. (8)
• In 2010 werd tijdens een Japans dubbelblind onderzoek met placebo onder 78 personen die leden aan geheugenverlies eveneens aangetoond dat de supplementinname van 100 tot 300 mg fosfatidylserine uit soja gedurende 6 maanden een gunstig effect had. (9)

Uit alle onderzoeken die zijn uitgevoerd blijkt dat het gebruik van fosfatidylserine ongevaarlijk is en geen bijwerkingen kent. Zoals dat voor veel andere voedingsstoffen voor de hersenen het geval is, geldt ook hierbij dat u het supplement het beste 's ochtends in kunt nemen om slaapproblemen te voorkomen.

Het protocol dat over het algemeen wordt aangeraden door therapeuten is een kuur van 300 mg pure fosfatidylserine per dag gedurende een maand, gevolgd door een onderhoudsdosis van 100 mg per dag gedurende 3 tot 5 maanden (bij aantoonbare cognitieve- of geheugenstoornissen). Dit komt overeen met 4 potjes van dit product (240 capsules).

Voor personen die lijden aan een winterdepressie, aan de ziekte van Alzheimer of aan de ziekte van Parkinson, adviseren sommige therapeuten een dagelijkse dosering van 300 tot 500 mg voor onbepaalde tijd.

--------------------------------------------------------------------------
Bronnen:

1) Mild Cognitive Impairment as a Target for Drug Development, Steven H. Ferris, Ph.D. Silberstein Aging and Dementia Research Center, New York University School of Medicine.

(2) British Medical Journal, « Timing of onset of cognitive decline : results from Whitehall II prospective cohort study, Archana Singh-Manoux, 2012. Neurobiology of Aging, Volume 30, Issue 4 , Pages 507-514, April 2009.

(3) Cenacchi T, Bertoldin T, et al. Cognitive decline in the elderly: a double-blind, placebo-controlled multicenter study on efficacy of phosphatidylserine administration.Aging (Milano). 1993 Apr;5(2):123-33.

(4) Heiss WD, Kessler J, et al. Long-term effects of phosphatidylserine, pyritinol, and cognitive training in Alzheimer's disease. A neuropsychological, EEG, and PET investigation.Dementia. 1994 Mar-Apr;5(2):88-98. Delwaide PJ, Gyselynck-Mambourg AM, et al. Double-blind randomized controlled study of phosphatidylserine in senile demented patients.Acta Neurol Scand. 1986 Feb;73(2):136-40.

(5) Crook TH, Tinklenberg J, et al. Effects of phosphatidylserine in age-associated memory impairment.Neurology. 1991 May;41(5):644-9.

(6) Maggioni M, Picotti GB, et al. Effects of phosphatidylserine therapy in geriatric patients with depressive disorders.Acta Psychiatr Scand. 1990 Mar;81(3):265-70.

(7) T.H. Crook. Treatment of Age-Related Cognitive Decline: Effects of Phosphatidylserine in Anti-Aging Medical Therapeutics, Vol II, edited by R.M. Klatz, Health Quest Publications, Chicago,1998:20-29. T.H. Crook, J. Tinklenberg, J. Yesavage, W. Petrie, M.G. Nunzi, D.C. Massari. Effects of phosphatidylserine in age-associated memory impairment.Neurology. Neurology. 1991;41:644-649.

(8) Schreiber S, Kampf-Sherf O, et al. open trial of plant-source derived phosphatydilserine for treatment of age-related cognitive decline. Isr J Psychiatry Relat Sci. 2000;37(4):302-7.

(9) Kato-Kataoka A, Sakai M, Ebina R, Nonaka C, Asano T, Miyamori T.Soybean-derived phosphatidylserine improves memory function of the elderly Japanese subjects with memory complaints. J Clin Biochem Nutr 2010, 47: 246-55.