Darmflora: een eeuwenoud geheim ontrafeld.

Het is een grote stap voorwaarts in de strijd tegen veroudering. Of beter gezegd: een enorme stap vooruit in de eeuwenoude strijd van de mens tegen de Dood. We weten natuurlijk al langer dat antioxidanten belangrijk zijn voor het bestrijden van de celveroudering en voor het beperken van degeneratieve aandoeningen. Toch weten we dat de bepaalde bacteriën in de darmen een sleutelrol spelen als het gaat om de verlenging van ons leven¹.

Onderzoekers bedachten dat zij de microbiotische samenstelling wilden onderzoeken van verschillende groepen mensen: volwassenen (22 tot 48 jaar), ouderen (van 65 tot 75 jaar) honderdjarigen (personen van 99 tot 104 jaar) en de 'ruim honderdjarigen' (van 105 tot 109 jaar). Ze deden een verrassende ontdekking.

De onderzoekers constateerden ten eerste dat naarmate we ouder worden, de hoeveelheid bacteriën met een gunstige werking afneemt. De hoeveelheid bacteriën met een niet-gunstige werking neemt juist toe.
Echter, deze verandering deed zich niet voor bij de 'ruim-honderdjarigen'. Bij personen die uitzonderlijk lang leven, vinden we een grote hoeveelheid van bacteriën die onlosmakelijk verbonden zijn met een ijzersterke gezondheid. Deze 3 bacteriën intrigeerden de onderzoekers:

- Akkermansia muciniphila.
Deze tot voor kort volledig onbekende bacterie die gespecialiseerd is in de afbraak van mucine, houdt de wetenschappelijke gemoederen flink bezig. Een paar maanden geleden toonden wetenschappers aan dat de bacterie rechtstreeks gerelateerd is aan een uitstekende metabolische status². Kort geleden werd bewezen dat de bacterie probbiotische kwaliteiten heeft: men kon bevestigen dat de hoeveelheid Akkermansia muciniphila omgekeerd evenredig gerelateerd was aan verschillende ontstekingsmarkers, aan de lipidenaanmaak, aan de markers van diabetes, aan risico's voor hart- en vaatziekten en aan vetweefsel in het algemeen. De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat deze bacteriën de stofwisseling in evenwicht hielden, waardoor ze bescherming boden tegen overgewicht en tegen de ontwikkeling van vetweefsel^{3, 4}. Deze bacteriën werden tijdens het onderzoek toegediend aan personen die over een zeer laag gehalte van deze bacteriën beschikten. Het resultaat kwam overeen met de verwachtingen: ontstekingen namen af, de markers voor lipiden daalden en de bloedsuikerspiegel verbeterde.^{5, 8}. Nu vragt u zich af: waar vind ik deze probiotica? Ondanks het feit dat er is aangetoond dat de hoeveelheid van deze gunstige bacteriën steeds verder afneemt naarmate we ouder worden, heeft de Europese Autoriteit voor de Voedselveiligheid de onschadelijkheid van deze nieuwe biologische werkstoffen nog niet kunnen vaststellen. Deze stap is noodzakelijk voor het op de markt brengen van deze stoffen6. Maar geen nood: wij zullen u direct informeren zodra deze stoffen beschikbaar komen voor het grote publiek. Terwijl we in afwachting zijn van de goedkeuring, kunnen we tevens melden dat uit onderzoek is gebleken dat een dieet dat rijk is aan omega-3-vetzuren eveneens zorgt voor een toename van de Akkermansia muciniphila in de darmen.⁷.

- Christensenellaceae.
Ook de ontdekking van deze bacterie bij de alleroudsten onder ons was een ware verrassing. Tot op heden werden deze bacteriën vooral in verband gebracht met fysieke activiteit. Wetenschappers hadden namelijk al eerder vastgesteld dat de hoeveelheid van deze bacteriën in darmen toenam naarmate men de fysieke inspanning verhoogde⁹.
Nu men dit type bacteriën heeft ontdekt bij personen die extreem oud worden, lijkt te zijn aangetoond dat fysieke activiteit van essentieel belang is voor een hoge levensverwachting. De onderliggende mechanismen zijn wel bekend: met de bacteriën wordt de oxidatiestress bestreden die ten grondslag ligt aan de veroudering. De aanwezigheid van deze bacteriën bij mensen die ruim boven de honderd zijn, lijkt dan ook logisch. In werkelijkheid ligt het wat ingewikkelder, en wordt het verhaal intrigerend. Naar nu blijkt zijn deze bacteriën, die vele gunstige effecten hebben op ons lichaam (vooral wat betreft de beheersing van obesitas en de bescherming van de nierfunctie) in hoge mate erfelijk. Anders gezegd: deze bacteriën worden van de ene generatie op de andere doorgegeven via de moeder. Als deze bacteriën inderdaad gerelateerd zijn aan een langer leven, dan zijn er mensen die van nature meer aanleg hebben om zeer oud te worden, namelijk de mensen die vanaf de geboorte kunnen beschikken over deze bacteriën. Dit zou kunnen verklaren waarom leden van een bepaalde familie heel oud worden. Denk bijvoorbeeld aan de familie van Jeanne Calment (de oudste mens van wie de geboorte- en sterfdatum officieel vaststaan)¹⁰.

- Bifidobacterium.
Bifidobacteriën zijn melkzuurbacteriën waarover veel bekend is bij onderzoekers. We weten al langere tijd dat de bacteriën helpen tegen verschillende klachten, zoals diarree, constipatie, eczeem of een prikkelbare darm. Sinds enkele jaren echter is er veel meer bekend geworden over het ongelofelijke potentieel dat deze probiotica te bieden hebben voor het gehele lichaam. In 2015 toonden onderzoekers namelijk aan dat bifidobacteriën gerelateerd zijn aan tumorbestrijdende effecten bij ratten¹¹. De orale toediening van uitsluitend deze probiotica leidde tot een beheersing van de tumoren. Vijf jaar eerder hadden andere onderzoekers al voor het eerst aangetoond dat er een relatie bestond tussen bifidobacteriën en de vertraging van het verouderingsproces bij muizen: na de toediening van deze probiotica zag men een afname van de ontstekingsbevorderende cytokines, maar vooral ook een toename van de antioxidatie-activiteiten (oftewel activiteiten die het verouderingsproces bestrijden)¹². Dezelfde effecten heeft men gevonden bij oudere personen.¹³.
Vandaag de dag is er experimenteel en klinisch bewijs dat de interactie van deze probiotica (die hier voor het eerst in verband worden gebracht met een uitzonderlijk lang leven) met het immuunsysteem zich niet beperkt tot het verdedigingsmechanisme tegen algemene infecties: de probiotica stimuleren in ons lichaam verschillende antilichamen en bestrijden het verouderingsproces^14-16.

Dezelfde darmflora als een honderdplusser: kan dat?

Hoe kregen deze krasse oudjes het voor elkaar om tot ver boven de honderd jaar deze darmflora in stand te houden? Kregen ze de darmflora mee bij de geboorte en zijn ze erin geslaagd de darm gedurende hun hele leven gezond te houden? Hebben ze een ideaal leven geleid voor het ontwikkelen van een dergelijke darmflora (regelmatige fysieke inspanning , de juiste voeding)? Waarschijnlijk allebei.
Voor al diegenen die niet geboren zijn in een familie van langlevenden, worden de keuzes die men maakt om langer te kunnen leven al snel cruciaal, ook al blijft ook toeval een rol spelen.
Er bestaat echter nog een derde optie om aan deze voortreffelijke microbiotische mix te komen. Deze derde weg sluit het belang van de tweede factor niet uit, maar zorgt er wel voor dat het lichaam over alle mogelijke opties kan beschikken: de inname van voedingssupplementen. Op dit moment zijn de bacteriën Akkermansia muciniphila en Christensenellaceae nog niet te koop. De probiotica van het type Bifidobacterium zijn echter beschikbaar en kunnen uw darmen nu al ondersteunen in de strijd tegen ouderdomsgerelateerde aandoeningen. Ze kunnen u nog lange tijd beschermen.
Deze bacteriën, die bij een lage temperatuur zijn gedroogd, zijn als het ware in een 'slaapstand' wanneer u ze in de droge vorm koopt. Echter, wanneer ze in contact komen met uw lichaam, worden ze weer actief. De capsules hebben een laag die bestand is tegen het maagzuur, zodat de bacteriën uiteindelijk ongeschonden en levend in de darm belanden. Ze kunnen er lange tijd hun taak vervullen.

De veroudering vertragen en de levensverwachting verhogen: het kan!

Een bekende demograaf beweerde in 1992 dat de gemiddelde levensduur in 2050 de 150 jaar zou kunnen bereiken. In werkelijkheid zou een dergelijke verhoging van de levensverwachting alleen bereikt kunnen worden indien er enorme stappen op medisch gebied gemaakt zouden worden (vooral op het gebied van telomeren). Vervolgens zou deze medische progressie onmiddellijk moeten worden toegepast en zou de toepassing direct effect moeten hebben bij alle personen. Dit lijkt vooralsnog onwaarschijnlijk. De visie van deze demograaf lijkt in eerste instantie dan ook een grote overschatting van de werkelijkheid. Er bestaan echter laboratoria die zonder enige scrupules zaken beloven aan mensen die hun levenseinde zo lang mogelijk willen uitstellen. Ze verkopen 'wondermiddelen' voor exorbitante prijzen. Laten we hier helder over zijn: dergelijke producten bestaan op dit moment nog niet. Wat echter wel bestaat, zijn producten die de veroudering vertragen, de levensverwachting zo veel mogelijk verhogen, en vooral de duur van het leven verlengen zonder dat de vermogens afnemen. Want wat is het leven waard als u er niet van kunt genieten? Onderzoeken die uitgevoerd werden in de stad Loma Linda, op het eiland Okinawa en op Sardinië, 3 plaatsen waar men een relatief oude en traditionele levenswijze aanhoudt, hebben aangetoond dat er bepaalde elementen zijn die de levensduur beïnvloeden (sociale omgeving, vegetarisch dieet, fysieke activiteit, calorierestrictie, polyfenolen, volkoren granen...), Het onderzoek van de 'ruim-honderdjarigen' heeft het belang van de probiotica aan het licht gebracht. Wie weet wat er nog meer ontdekt zal worden?

Toen de oudste mens ter wereld Jeanne Calment 120 jaar was, zei ze: “Ik heb alle slechte momenten gewist' Ik onderga niets, ik kies!”¹⁷. En u, wat kiest u?

---

Referenties
1. Biagi E, Franceschi C et al. Gut Microbiota and Extreme Longevity. Curr Biol. 2016 Jun 6;26(11):1480-5. doi: 10.1016/j.cub.2016.04.016.
2. Dao MC, Everard A & al. Akkermansia muciniphila and improved metabolic health during a dietary intervention in obesity: relationship with gut microbiome richness and ecology. Gut. 2016 Mar;65(3):426-36. doi: 10.1136/gutjnl-2014-308778.
3. Everard A. et al. Cross-talk between Akkermansia muciniphila and intestinal epithelium controls diet-induced obesity. Proc Natl Acad Sci USA 110, 9066–9071, doi: (2013).
4. Shin N. R. et al. An increase in the Akkermansia spp. population induced by metformin treatment improves glucose homeostasis in diet-induced obese mice. Gut 63, 727–735, doi: (2014).10.1136/gutjnl-2012-303839
5. Collado M. C., Derrien M., Isolauri E., de Vos W. M. & Salminen S. Intestinal integrity and Akkermansia muciniphila, a mucin-degrading member of the intestinal microbiota present in infants, adults, and the elderly. Appl Environ Microbiol 73, 7767–7770, doi: (2007).10.1128/AEM.01477-07
6. Gomez-Gallego C, Pohl S. & al. Akkermansia muciniphila: a novel functional microbe with probiotic properties. Benef Microbes. 2016 Jun 13:1-14.
7. Caesar R., Tremaroli V., Kovatcheva-Datchary P., Cani P. D. & Backhed F. Crosstalk between Gut Microbiota and Dietary Lipids Aggravates WAT Inflammation through TLR Signaling. Cell Metab, doi: (2015).10.1016/j.cmet.2015.07.026
8. Schneeberger M, Everard A & al. Akkermansia muciniphila inversely correlates with the onset of inflammation, altered adipose tissue metabolism and metabolic disorders during obesity in mice. Sci Rep. 2015 Nov 13;5:16643. doi: 10.1038/srep16643.
9. Tzu-Wen Liu, Young-Min Parl et al. Physical Activity Differentially Affects the Cecal Microbiota of Ovariectomized Female Rats Selectively Bred for High and Low Aerobic Capacity. PLoS One. 2015; 10(8): e0136150.
10. Étienne-Émile Baulieu, La quête de la jouvence, Les Tribunes de la santé, 2006/4 (no 13), Pages 120, DOI : 10.3917/seve.013.0069
11. Sivan A, Corrales L et al. Commensal Bifidobacterium promotes antitumor immunity and facilitates anti-PD-L1 efficacy. Science. 2015 Nov 27;350(6264):1084-9. doi: 10.1126/science.aac4255. Epub 2015 Nov 5.
12. Fu YR, Yi ZJ et al. Effects of Bifidobacterium bifidum on adaptive immune senescence in aging mice. Microbiol Immunol. 2010 Oct;54(10):578-83. doi: 10.1111/j.1348-0421.2010.00255.x.
13. Akatsu H, Iwabuchi N et al. Clinical effects of probiotic Bifidobacterium longum BB536 on immune function and intestinal microbiota in elderly patients receiving enteral tube feeding. JPEN J Parenter Enteral Nutr. 2013 Sep;37(5):631-40. doi: 10.1177/0148607112467819. Epub 2012 Nov 27.
14. Arunachalam K, Gill HS, Chandra RK. Enhancement of natural immune function by dietary consumption of Bifidobacterium lactis (HN019).Eur J Clin Nutr. 2000 Mar;54(3):263-7.
15. Meydani SN, Ha WK. Immunologic effects of yogurt.Am J Clin Nutr. 2000 Apr;71(4):861-72.
16. Sheih YH, Chiang BL, et al. Systemic immunity-enhancing effects in healthy subjects following dietary consumption of the lactic acid bacterium Lactobacillus rhamnosus HN001.J Am Coll Nutr. 2001 Apr;20(2 Suppl):149-56.
17. Martine Lani-Bayle LES CHEMINS DE LA MÉMOIRE, Martin Média, « Le Journal des psychologues » 2012/4 n° 297, pages 33- 37.