Ons spijsverteringssysteem is een complex geheel dat ons nog steeds weet te verrassen. De afgelopen twintig jaar zijn er steeds meer onderzoeken gedaan in een poging de werking van ons spijsverteringsstelsel nog beter te begrijpen. Eind jaren 90 waren er onderzoekers die suggereerden dat we over een 'tweede brein' beschikten in onze buik. Deze benaming danken we aan Michael Gershon. Hij was de eerste die stelde dat een het spijsverteringssysteem mogelijk over een autonoom zenuwstelsel beschikt
1. De laatste jaren heeft men belangrijke ontdekkingen gedaan op het gebied van de microflora in de darm. De microflora bestaat uit een groot aantal micro-organismen, die een belangrijke rol zouden spelen op neurologisch gebied, verteringsgebied en op het gebied van ons immuunsysteem. Het is dan ook niet voor niets dat onderzoekers belangstelling hebben voor de mechanismen die deze microflora kunnen beïnvloeden. Er is een enzym in de darmen waarvan al lange tijd bekend is dat het een sleutelrol heeft bij het behoud van de balans in de darmen. Dat is althans de conclusie die voortkomt uit de verschillende studies naar de werking van alkalische fosfatase. Van dit enzym wisten we tot voor kort nog maar weinig
2. Het beheersen van de activiteit van alkalische fosfatase kan dan ook zeer gunstig blijken te zijn als preventie of behandeling van bepaalde aandoeningen.
Alkalische fosfatase in de darm, een bijzonder maar relatief onbekend enzym
De alkalische fosfatase die in de darm voorkomt, is familie van grote groep van alkalische fosfatasen. Deze grote groep enzymen komt voor bij veel levende organismen. In een menselijk lichaam zijn de alkalische fosfatasen aanwezig in verschillende vormen en op verschillende plekken. In het wetenschappelijke tijdschrift
Indian Journal of Clinical Biochemistry is een publicatie verschenen die een goed overzicht geeft van deze familie van enzymen bij de mens
3. In de studie onderscheiden de onderzoekers vier soorten iso-enzymen, oftewel vier enzymen die dezelfde chemische reactie uitvoeren, maar die ieder over een andere chemische structuur beschikken. Er zijn vier soorten, waaronder drie soorten die specifiek bij een bepaald weefsel horen (darm-, placentair-, en kiemcel-AF), en een soort die niet-weefselspecifiek is, en die men terugvindt in de lever, de botten en de nieren. Elk van deze enzymen heeft het vermogen om fosfo-esterverbindingen te hydrolyseren, oftewel het vermogen om de verbindingen tussen het fosfaat en de hydroxylgroep van een molecuul te verbreken onder invloed van water. Hoewel we het doel van deze reactie nog niet helemaal begrijpen, vermoedt men wel dat alkalische fosfatasen hierbij een grote rol spelen. Deze enzymen komen voor in alle belangrijke organen en zijn vermoedelijk betrokken bij vele functies. Dat is zeker het geval bij alkalische fosfatase in de darm, waarvan men heeft geconstateerd dat het in ons spijsverteringssysteem verschillende rollen speelt.
De beschermende rol van alkalische fosfatase voor ons spijsverteringssysteem
Recente onderzoeken hebben bewijs geleverd voor een aantal mechanismen van alkalische fosfatase in de darm. De onderzoeken zijn gepubliceerd in verschillende wetenschappelijke bladen, zoals
Nutrition Reviews en
World Journal of Gastroenterology2,4. De studies toonden aan dat alkalische fosfatase in de darm bijdraagt aan de bescherming van de darmen. Het enzym is namelijk betrokken in bij de absorptie van lipiden, de regulering van de pH in de darmen en de ontgifting van de darmen. Dankzij deze activiteiten kan alkalische fosfatase in de darm het lichaam beschermen tegen de aantasting door verschillende ziekteverwekkers. Het enzym is in staat de fosfaatgroepen te verwijderen van sommige schadelijke microben. Door de verwijdering van deze fosfaatgroep worden bepaalde structuren inactief, zoals die van lipopolysachariden, vrije nucleotiden en specifieke eiwitten van bacteriën, zoals flagelline. Alkalische fosfatase in de darm draagt zo bij aan de verdediging van het lichaam. Het beschermt ons tegen bepaalde ontstekingsziekten.
De werking van alkalische fosfatase voor het evenwicht in de darm
Naast de beschermende rol die alkalische fosfatase in de darm heeft, zou het ook in staat zijn de darmflora in balans te houden. Het is van groot belang dat de darmflora in balans blijft: recent onderzoek heeft aangetoond dat een evenwichtige darmflora essentieel is voor een goede vertering en een doeltreffende afweer. Een onderzoek dat in 2010 verscheen in het gespecialiseerde blad
Gut, werd de relatie onderzocht tussen alkalische fosfatase en de darmflora
5. Onderzoekers bestudeerden de werking van het enzym bij muizen waarbij de darmflora was aangetast door ziekmakende bacteriën. De muizen kregen een supplement van alkalische fosfatase uit de darm nadat ze een antibacteriële behandeling hadden ondergaan. De resultaten van dit onderzoek zijn zeer bemoedigend, aangezien de supplementinname van alkalische fosfatase uit de darm een positief effect blijkt te hebben op de groei van de bacteriën waaruit de darmflora is opgebouwd. In afwachting van aanvullend onderzoek naar de rol van alkalische fosfatase in de darm bij de mens, bevestigen deze onderzoeken de rol van alkalische fosfatase voor een evenwichtige darmflora. Het zou met name belangrijk kunnen zijn voor het behoud en het herstel van de darmflora bij aanvallen van buitenaf.
Het preventieve en therapeutische belang van alkalische fosfatase in de darm
Gezien het effect het beschermende effect van het enzym en zijn rol bij de bescherming van het evenwicht in de darm, is alkalische fosfatase belangrijk als preventief middel ter voorkoming van bepaalde spijsverteringsproblemen en ontstekingsziekten. Dit enzym heeft de belangstelling van de wetenschappers gewekt in het kader van de behandeling van chronische ontstekingsziekten. Er zijn inmiddels testen uitgevoerd met de toediening van alkalische fosfatase van de darm bij een groep patiënten. Naar aanleiding van deze supplementinname is aangetoond dat het enzym een gunstige invloed heeft bij colitis ulcerosa, bij bloedvergiftiging of bij operaties, zoals bij het aanbrengen van een bypass
4. Op dit moment vindt er aanvullend onderzoek plaats en worden er klinische testen gedaan om de weldadige effecten van alkalische fosfatase van de darm te testen. De eerste resultaten bieden goede perspectieven voor wat betreft de supplementinname van alkalische fosfatasen van de darm voor preventieve en voor genezende doeleinden.
Mogelijke relatie tussen alkalische fosfatase in de darm en diabetes type 2
Naast het therapeutische belang van alkalische fosfatase voor de darm in verband met bepaalde ontstekingsziekten en chronische aandoeningen, kan het enzym eveneens interessant zijn in verband met de preventie van bepaalde stofwisselingsaandoeningen. Dat is de conclusie van een recent onderzoek dat is verschenen in het blad
BioMedecine, en waarbij een relatie wordt gelegd tussen het gehalte aan alkalische fosfatase in de darm en diabetes 2
6. De auteurs van het onderzoek baseerden zich op eerder uitgevoerde onderzoeken, waaruit bleek dat muizen met diabetes type 2 over een laag gehalte aan alkalische fosfatase in de darm beschikten. Om deze analyse te bevestigen, voerden de onderzoekers testen uit om het gehalte van dit enzym bij 202 diabetici en 445 niet-diabetici te onderzoeken. De testen gaven aan dat de personen met diabetes over twee maal zo weinig alkalische fosfatase in de darm beschikten dan de gezonde personen. Het onderzoek suggereert dat een tekort aan dit enzym in relatie staat tot de ontwikkeling van bepaalde stoornissen van het metabool syndroom. Er dient verder onderzoek plaats te vinden om het belang te bestuderen van een supplementinname die deze metabole stoornissen kan voorkomen.
Alkalische fosfatase in de darm, een enzym dat gevoelig is voor voeding
Onderzoekers begrijpen alkalische fosfatase steeds beter. Ze hebben echter ook ontdekt dat het enzym in ons lichaam soms gewijzigd wordt. Deze wijziging is met name te wijten aan bepaalde bestanddelen in onze voeding, zoals L-fenylalanine. Deze stof zou alkalische fosfatase kunnen remmen, zo blijkt uit een onderzoek dat is verschenen in het blad
Biochemical Journal7. Hoewel L-fenylalanine essentieel is voor bepaalde lichaamsfuncties, kan een te grote hoeveelheid in ons spijsverteringsstelsel schadelijke effecten hebben, omdat het de gunstig effecten van alkalische fosfatase in de darm kan blokkeren. In tegenstelling tot L-fenylalanine, kunnen andere voedingsstoffen de activiteit van alkalische fosfatase in de darm moduleren
8. Dit is het geval met bijvoorbeeld vetten, koolhydraten en proteïnes. Men voert op dit moment onderzoeken uit om de effecten van onze voeding op alkalische fosfatase in de darmen beter te kunnen begrijpen.
Supplementinname van alkalische fosfatase voor de darmen?
De eerste resultaten die zijn uitgevoerd naar alkalische fosfatase voor de darmen lijken aan te tonen dat een supplementinname nuttig zou kunnen zijn ter preventie van, of ter behandeling van verschillende aandoeningen. Ook zouden er bestanddelen zijn die de hoeveelheid alkalische fosfatase in de darm vergroten. Overigens zijn er vergelijkbare resultaten verkregen met andere alkalische fosfatasen, met name het type dat voorkomt in de lever en in de botten. Bepaalde voedingsstoffen bleken inderdaad doeltreffend te werken als het gaat om het behouden en herstellen van het alkalisch fosfatasegehalte. Dit is met name het geval bij Robuvit®, een extract van de zomereik. Dit extract heeft positieve resultaten gegeven voor wat betreft het normaliseren van de alkalische fosfatasewaarden in de lever
9,10
Bewijs voor het belang van een gezonde microflora
Tijdens alle studies die zijn uitgevoerd naar alkalische fosfatase, wijzen de onderzoekers ook steeds op het belang van een evenwichtige darmflora. Een supplementinname van alkalische fosfatase kan zeer nuttig zijn in dat verband. Er zijn bestaan echter al producten die de darmflora gezond en in balans kunnen houden. Het gaat hierbij vooral om probiotica, oftewel bepaalde micro-organismen die, indien ze worden ingenomen in de juiste hoeveelheden, een gunstige invloed op de gezondheid hebben. Ze staan vooral bekend om hun gunstige invloed op de darmen, zoals ook te lezen is in ons artikel
'Een bom in uw darmen'. Om te kunnen profiteren van de gunstige werking, worden deze probiotica in verschillende vormen als supplement aangeboden.
Bronnen:
1. Gershon M. « The Second Brain: A Groundbreaking New Understanding of Nervous Disorders of the Stomach and Intestine », Harper Paperbacks, 1999.
2. Lallès JP, « Intestinal alkaline phosphatase: novel functions and protective effects », Nutr Rev, 2014 Feb, 72(2) : 82-94.
3. Sharma U, Pal D, Prasad R, « Alkaline phosphatase: an overview », Indian J Clin Biochem, 2014 Jul, 29(3) : 269-78.
4. Estaki M, DeCoffe D, Gibson DL, « Interplay between intestinal alkaline phosphatase, diet, gut microbes and immunity », World J Gastroenterol, 2014 Nov 14, 20(42) : 15650-6.
5. Malo MS, Alam SN, Mostafa G, Zeller SJ, Johnson PV, Mohammad N, Chen KT, Moss AK, Ramasamy S, Faruqui A, Hodin S, Malo PS, Ebrahimi F, Biswas B, Narisawa S, Millán JL, Warren HS, Kaplan JB, Kitts CL, Hohmann EL, Hodin RA, « Intestinal alkaline phosphatase preserves the normal homeostasis of gut microbiota », Gut, 2010 Nov, 59(11) : 1476-84.
6. Malo MS, « A High Level of Intestinal Alkaline Phosphatase Is Protective Against Type 2 Diabetes Mellitus Irrespective of Obesity », EBioMedicine, 2015 Dec 1, 2(12) : 2016-23.
7. H N Fernley, P G Walker, « Inhibition of alkaline phosphatase by L-phenylalanine », Biochem J, 1970 Feb, 116(3) : 543–544.
8. Lallès JP, « Intestinal alkaline phosphatase: multiple biological roles in maintenance of intestinal homeostasis and modulation by diet », Nutr Rev, 2010 Jun, 68(6) : 323-32.
9. Belcaro G, Gizzi G, Hu S, Dugall M, Pellegrini L, Cornelli U, Cesarone MR, Trignani M, Maione C, « Robuvit® (French oak wood extract) in the management of functional, temporary hepatic damage. A registry, pilot study. », Minerva Med, 2014 Feb, 105(1):41-50.
10. Pellegrini L, Belcaro G, Dugall M, Corsi M, Luzzi R, Hosoi M, « Supplementary management of functional, temporary alcoholic hepatic damage with Robuvit® (French oak wood extract). », Minerva Gastroenterol Dietol, 2016 Mar 3.