Kankerbestrijdende therapieën: bessen vergroten het effect van de behandelingen

Iedereen kent wel iemand in zijn omgeving die bestraling heeft gehad. Voor 200.000 mensen die kanker proberen te verslaan, zijn bestralingen dagelijkse kost. De resultaten zijn wisselend: men vermoedt dat ongeveer 40% van de kankers geneest door bestralingen, of door deze bestraling in combinatie met andere behandelingen.
Het is een bijzonder zware therapie, want niet alleen de kankercellen, maar ook de gezonde cellen die ernaast liggen worden vernietigd. Gelukkig bestaan er chemische bestanddelen die de doeltreffendheid van de behandeling kunnen vergroten. Onderzoekers van de universiteit van Missouri hebben onlangs aangetoond dat blauwe bosbessen beschikken over dit soort bestanddelen¹. Men noemt deze stoffen 'radio-sensitizers'.

Wat is een radio-sensitizer?

Wanneer we een deel van ons lichaam blootstellen aan straling, dan hopen we daarmee schade aan te brengen die leidt tot de dood van de kankercellen. Vaak geeft de cel zelf aanzet tot zijn eigen vernietiging, een proces dat leidt tot aanzienlijke schade. Wie cellen wil doden door middel van necrose, moet het membraan van de cel kapotmaken of de organellen vernietigen. Daarvoor zijn hoeveelheden straling nodig die veel te hoog zijn voor ons lichaam. De straling wordt dan ook teruggebracht tot een hoeveelheid die voldoende is om het cel-DNA te beschadigen. De cel zet vervolgens zelf de celdood in.
Een van de moeilijkheden hierbij is dat bepaalde kankercellen niet erg lijden onder de ioniserende straling. Dat is bijvoorbeeld het geval bij levertumoren en tumoren in zuurstofarme weefsels. Wanneer er minder zuurstof is, lopen de kankercellen minder schade op aan hun DNA dan andere cellen, omdat de kankercellen minder lijden onder de effecten van reactieve zuurstofsoorten (de fameuze 'vrij radicalen'). Het komt ook voor dat kankercellen hun vermogen verbeteren om beschadigingen te repareren die ontstaan door bestralingen. Men zegt dan dat de tumoren een 'tolerantie' ontwikkelen ten aanzien van de straling². Het is dus van belang de intensiteit van de bestraling zo dicht mogelijk bij de maximale tolerantiedosis te laten komen, zodat de straling onherstelbare schade veroorzaakt. Uiteraard betekent dit dat ook de normale, omliggende weefsels beschadigd raken.
Om de doeltreffendheid van bestraling te verbeteren, gebruikt men zogenaamde radio-sensitizers. In de meeste gevallen zullen dergelijke stoffen de cellen verhinderen de schade te repareren die is ontstaan tijdens het bestralen. Ze verstoren hierbij een aantal herstelmechanismen³. Het is eveneens mogelijk dat deze specifieke stoffen de beschadiging aan het DNA verergeren, of dat ze het moment verlengen in de cyclus waarop de cel het gevoeligst is voor straling⁴. Met al deze mechanismen wordt de doeltreffendheid van bestraling vergroot.

Blauwe bosbessen om kankercellen aan te zetten tot celdood

In een laboratorium hebben onderzoekers de ontwikkeling gevolgd van een verzameling kankercellen die werd blootgesteld aan ioniserende straling. Aan het einde van het experiment constateerden ze dat de hoeveelheid kankercellen was afgenomen met 20%. Bij tumorcellen die blootgesteld waren aan straling terwijl er een extract van blauwe bosbessen was toegevoegd, was de afname maar liefst 70%. De onderzoekers slaagden er vervolgens in de moleculaire mechanismen achter dit effect vast te leggen: het bleek te danken te zijn aan het hoge gehalte aan resveratrol en flavonoïden van de blauwe bosbes (en andere bessen), waardoor het groeimechanisme van kankercellen werd geremd en de aanzet tot de celdood werd gestimuleerd (de zogenaamde apoptose)^5-7. Het leek er erop dat de bestanddelen in de blauwe bosbes de kankercellen stimuleerden zichzelf op te geven. Ze deden dit door de drempel te verlagen van de schade die nodig was om de cellen aan te zetten zichzelf te vernietigen.
Tot op heden was de consumptie van bessen al een erkende methode om de gezondheid van mensen met kanker in het algemeen te verbeteren, ongeacht het stadium van de kanker. De gunstige activiteit van de bes zou vooral te danken zijn aan de vele antioxidanten in de vrucht. Nu kan men daar wellicht aan toevoegen dat de stof eveneens een radio-sensitizer is, oftewel een stof die de behandelingen nog doeltreffender maakt, en dan met name de bestraling. Wie wil profiteren van deze geweldige ondersteuning, kan kiezen tussen het eten van verse vruchten of de inname van supplementen met een hoge concentratie werkstoffen, zoals Wild Maqui Berry (maquibessen) of Optiberry, een product met blauwe bosbessen, cranberry's en vlierbessen.

---

Referenties:
1. Kristoffer T. Davidson, Ziwen Zhu, Qian Bai, Huaping Xiao, Mark R. Wakefield, Yujiang Fang. Blueberry as a Potential Radiosensitizer for Treating Cervical Cancer. Pathology & Oncology Research, 2017; DOI: 10.1007/s12253-017-0319-y
2. Gewirtz DA et al. Promotion of autophagy as a mechanism of radiation sensitization of breast tumor cells. Radiother Oncol 62 :323-328, 2009.
3. Seiwert TY, Salama JK and Vokes EE, The concurrent chemoradiation paradigm-general principles. Nat Clin Pract Oncol 4 :86-100, 2007.
4. Pawlik TM and Keyomarsi K, Role of cell cycle in mediating sensitivity to radiotherapy. Int J Radiat Oncol Biol Phys 59 :928-942, 2004.
5. Yi W ; Fischer J Krewer G, Akoh CC (2005), Phenolic compounds from blueberries can inhibit colon cancer cell proliferation and induce apoptosis, J Agric Food Chem 53(18) :7320-7329.
6. Wedge DE et al. 2001, Anticarcinogenic activity of strawberry, blueberry and raspberry extracts to breast and cervical cancer cells. J Med Food 4(1) :49-51.
7. Routray W, Orsat V (2011), Blueberries and their anthocynanins factors affecting biosynthesis and properties. Compr Rev Food Sci Food Saf 10(6):303-320.