De 5 onwaarheden over artrose

De statistieken zijn angstaanjagend: een persoon in een rijk land heeft 25% kans om in zijn leven artrose in de heup ¹ en 45% kans om artrose in de knie te ontwikkelen². Ondanks de enorme risico's die dat met zich meebrengt, circuleren er tal van onwaarheden over de aandoening die preventie en behandeling in de weg staan.

Artrose is het gevolg van normale slijtage die hoort bij het ouder worden

Artrose het gevolg van het normale verouderingsproces? Veel jongeren geloven dit, maar het klopt niet. In werkelijkheid is het een chronische aandoening die gerelateerd is aan een abnormale afbraak van kraakbeen. Net als het overgrote deel van andere aftakelingsziekten (diabetes, amyotrofische laterale sclerose, ziekte van Alzheimer) is er met zekerheid een relatie vast te stellen met oxidatiestress, oftewel: de onbalans in het lichaam tussen derivaten van reactieve zuurstofsoorten (in de media meestal vrije radicalen genoemd) en het vermogen van het lichaam om zich hiertegen te beschermen. In het geval van artrose wordt het merendeel van deze derivaten gevormd door de chondrocyten (cellen die kraakbeen aanmaken). De derivaten zijn rechtstreeks betrokken bij de aftakeling van het kraakbeen en de gewrichtsvloeistof^3,4. Dit pathologische mechanisme heeft echter niets met het normale verouderingsproces van ons lichaam te maken. Het is het complexe resultaat van een aantal factoren, waarbij voor sommige van deze factoren geldt dat ze onvermijdelijk zijn: de herhaaldelijk ontstane microtrauma's, de overbelasting die ontstaat aan overgewicht of het gebrek aan fysieke activiteit^5,6.

Een ding is zeker: het geloof dat artrose nu eenmaal het normale gevolg is van ouder worden, leidt tot een soort van fatalisme en zorgt ervoor dat we geen adequate preventieve maatregelen treffen. Terwijl die maatregelen wel bestaan!

Artrose wordt doorgegeven van generatie op generatie

Hoewel het zeker zo is dat artrose ook een genetische component kent, blijft de invloed van deze genetische factor op het ontstaan van de aandoening beperkt in vergelijking met andere 'erfelijke' pathologische factoren. Men vermoedt dat de erfelijkheid van artrose op zo'n 40 tot 65% ligt⁷, tegen 60 tot 80% bij bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer⁸. Vergelijken we dit met longkanker, dat voor het grootste deel te wijten is aan tabaksgebruik, dan is de erfelijkheid van deze aandoening slechts 8%⁹. Bovendien ligt de mate van erfelijkheid voor de ene soort van artrose hoger dan voor de andere. Voor artrose in de rug is dat 70%, voor artrose in de handen 65%, voor artrose van de heup 60%. Voor de artrose in de knie is de erfelijkheidsfactor 40%, wat betekent dat deze vorm het eenvoudigst te vermijden is¹⁰.

In al deze gevallen geldt dat u niet altijd artrose hoeft te krijgen indien uw ouders artrose hebben. Het zorgt er wel voor dat u meer kans hebt op het ontwikkelen van artrose. Indien u drager bent van genetische afwijkingen die de kans op het ontstaan van deze ziekte vergroten (met name indien u mutaties heeft die gerelateerd zijn aan de juiste samenstelling van collageen), dan dient u nog voorzichtiger te zijn met alle omgevingsfactoren (overgewicht, fysieke activiteit, voeding, stress). In dat geval dient u alles op alles te zetten om de kans op het ontstaan van deze ziekte zoveel mogelijk te beperken.

Röntgenopnames maken een goede diagnose van artrose mogelijk

Bij 90% van de personen met artrose doen de eerste tekenen zich voor in de vorm van ongewone en onbeduidende pijnklachten, bijvoorbeeld bij het op- en aflopen van de trap, bij het uitstrekken van het lichaam of bij het manipuleren van bepaalde objecten¹¹. Meestal horen deze mensen pas 3 jaar later, wanneer ze rond de 50 jaar zijn, dat ze lijden aan artrose.
Deze vertraging is voor een deel te verklaren omdat de eerste stadia van de ziekte niet via röntgenopnames vast te stellen is. Wanneer een arts er wel in slaagt iets te zien op de röntgenfoto's, dan is de ziekte vaak al in een gevorderd stadium. Men vindt dan botafwijkingen die kenmerkend zijn voor artrose (osteofyten, botvervormingen, afgesleten plekken). Wat men echter vaak over het hoofd ziet, is de schade aan het kraakbeen, de ligamenten, en het gewrichtsmembraan.
Studies hebben aangetoond^12,13 dat dit soort onderzoeken niet betrouwbaar zijn voor de diagnose van artrose. Het kan de behandeling van een vroegtijdig stadium van artrose verhinderen. Helaas is een RMI-scan evenmin betrouwbaar voor het stellen van een diagnose, net als biochemische testen. Men dient dan ook alert te zijn op pijn, want dit blijkt tot op heden het eerste teken te zijn van artrose. Het is niet verstandig om te wachten tot de pijn chronisch wordt voordat men in actie komt en hulp zoekt.

Belast de gewrichten niet met fysieke activiteiten

Niemand wil zijn pijnlijke gewrichten nog meer beschadigen door fysieke inspanning, nietwaar? Helaas denken veel mensen met artrose er zo over.
Maar in tegenstelling tot wat men vaak denkt, kan fysieke activiteit beter werken dan pijnstillers¹⁴, en dat zonder bijwerkingen. Fysieke activiteit vermindert ontstekingen, verbetert de gewrichtsfunctie en corrigeert eventueel problemen met overgewicht. Het is dan ook een doeltreffende pijnbestrijder. Het lastigste is echter dat men er zich toe moet zetten. Veel mensen zeggen dat ze ergens te oud voor zijn, maar in werkelijkheid hebben ze vaak geen vertrouwen meer in hun eigen vermogens. Echter, behalve de activiteiten met een hoge schokbelasting, zijn bijna alle vormen van lichamelijke inspanning gunstig voor artrose. Denk bijvoorbeeld aan oefeningen in het water¹⁵, fietsen¹⁶, aerobe trainingen¹⁷, krachttraining^18,19, maar ook trainingen met een matige tot hoge intensiteit^20,21.
Het is echter met name belangrijk dat men een activiteit onderneemt die men als prettig ervaart, want hoe leuker men de activiteit vindt, hoe groter het effect op de pijnvermindering²².

Er is niets te doen aan de pijn van artrose

Veel mensen hebben het fatalistische denkbeeld dat er niets te doen is aan artrose. Echter, hoewel er nog altijd geen behandeling bestaat waardoor men volledig geneest van artrose, bestaan er wel veel middelen die verlichting kunnen bieden. Om te beginnen kan het helpen om strijdvaardig en positief te blijven en de dagelijkse activiteiten te blijven volhouden ondanks de pijn²³.
Daarnaast kan men, naast de fysieke activiteit waarover we reeds spraken, verschillende alternatieve behandelingen gebruiken in plaats van de reguliere pijnstillers. Deze hebben namelijk een beperkte werking en worden steeds meer gezien als potentieel gevaarlijk. We geven u een overzicht van de natuurlijke middelen op basis van planten en de overige natuurlijke behandelingen die wetenschappelijk zijn bevestigd:

• Arnica-gel, zeer doeltreffend voor verlichting van de pijn en verbetering van de beweeglijkheid²⁴.
• Cayenne-extract (Capsicum frutescens), dat door het hoge gehalte aan capsaïcine op internationale schaal wordt aanbevolen als een stof die de pijn bij artrose in de knie kan verlichten²⁵.
• Extract van Boswellia serrata, een van de meest gebruikte natuurlijke gezondheidsproducten van dit moment²⁶ (aangeboden door SuperSmart onder de naam Super Boswellia).
• Extract van duivelsklauw (Harpagophytum procumbens) dat over het vermogen beschikt ontstekingen te verminderen en de mobiliteit van gewrichten te verbeteren²⁵ (aangeboden door SuperSmart onder de naam Super Harpagophytum).
• Glucosamine, een stof die van nature door ons lichaam wordt aangemaakt en die niet alleen de pijn verlicht, maar eveneens de ontwikkeling van artrose vertraagt^27,28 (aangeboden door SuperSmart onder de naam NAG 500 mg).
• Chondroïtine, een essentieel bestanddeel van het kraakbeen dat in staat is pijn te verzachten en de ontwikkeling van de pijn te verminderen (in tegenstelling tot NSAID-pijnstillers, die de ontwikkeling van artrose mogelijk versnellen) ^29-31. Deze stof wordt aangeboden door SuperSmart onder de naam Chondroitin Sulfate 95% .

Daarnaast kan men uiteraard verschillende technieken toepassen, zoals fysiotherapie (cryotherapie⁸, elektrotherapie⁹, balneotherapie¹⁰ acupunctuur¹¹ en bepaalde oefeningen (tai chi¹², yoga13, massages). De afgelopen jaren is de belangstelling voor deze behandelvormen gestaag gegroeid.

Er zijn dus wel degelijk doeltreffende behandelingen die de pijn kunnen bestrijden. Het is een kwestie van kiezen en besluiten wat het beste past bij uw situatie. Heeft u een van bovenstaande opties al eens geprobeerd?

---

> Bronnen:
1. Murphy LB, Helmick CG, Schwartz TA, Renner JB, Tudor G, Koch GG, et al. One in four people may develop symptomatic hip osteoarthritis in his or her lifetime. Osteoarthritis
2. Cartilage 2010;18:1372-9.3 Murphy L, Schwartz TA, Helmick CG, Renner JB, Tudor G, Koch G, et al. Lifetime risk ofsymptomatic knee osteoarthritis. Arthritis Rheum 2008;59:1207-13
3. Rathakrishnan C., Tiku K. et al. Release of oxygen radicals by articular chondrocytes: A study of luminol-dependent chemoluminescence and hydrogen peroxide secretion. J. Bone Miner. Res. 1992;7:1139–48.
4. Henrotin Y. Deby-Dupont G., et al. Production of active oxygen species by isolated human chondrocytes. Br. J. Rheumatol. 1993;32:562–7.
5. Alcaraz MJ, Megias J et al. New molecular targets for the treatment of osteoarthritis.Biochem Pharmacol. 2010;80:13–21.
6. Henrotin Y, Kurz B, Aigner T. Oxygen and reactive oxygen species in cartilage degradation: friends or foes? Osteoarthritis Cartilage. 2005;13:643–54.
7. Cristina Rodriguez-Fontenla & al. Genetics of Osteoarthritis. Reumatol Clin.2015;11:33-40
8. Gatz M et al. Role of genes and environments for explaining Alzheimer disease. Archives of General Psychiatry. 2006; 63:168-74.
9. Braun MM et al, A cohort study of twins and cancer ? Cancer Epidemiol Biomarkers Prev July 1995 4; 469
10. T.D. Spector,A.J & MacGregor, Risk factors for osteoarthritis: genetics, Osteoarthritis Cartilage. 2004; 12:39-44
11. Hensor EM, Dube B, Kingsbury SR, Tennant A, Conaghan PG, Toward a Clinical Definition of Early Osteoarthritis: Onset of Patient-Reported Knee Pain Begins on Stairs. Data from the Osteoarthritis Initiative. Arthritis Care Res (Hoboken). 2015;67:40-47
12. Chan Kim & al. Association of hip pain with radiographic evidence of hip osteoarthritis: diagnostic test study. BMJ, 2015; h5983.
13. Kinds MB, Marijnissen AC, Vincken KL, Viergever MA, Drossaers-Bakker KW, Bijlsma JW, et al. Evaluation of separate quantitative radiographic features adds to the prediction of incident radiographic osteoarthritis in individuals with recent onset of knee pain: 5-year follow-up in the CHECK cohort. Osteoarthritis Cartilage 2012;20:548–56.
14. Lee YC, Nassikas NJ, Clauw DJ. The role of the central nervous system in the generation and maintenance of chronic pain in rheumatoid arthritis, osteoarthritis and fibromyalgia. Arthritis Res Ther. 2011;13:211.
15. Roper JA, Bressel E, Tillman MD. Acute aquatic treadmill exercise improves gait and pain in people with knee osteoarthritis. Arch Phys Med Rehabil. 2012;94(3):419–25. [PubMed]
16. Salacinski AJ, Krohn K, Lewis SF, Holland ML, Ireland K, Marchetti G. The effects of group cycling on gait and pain-related disability in individuals with mild-to-moderate knee osteoarthritis: a randomized controlled trial. J Orthop Sports Phys Ther. 2012;42:985–95. [PubMed]
17. Brosseau L, Wells GA, Kenny GP, Reid R, Maetzel A, Tugwell P. et al. The implementation of a community-based aerobic walking program for mild to moderate knee osteoarthritis: a knowledge translation randomized controlled trial: part II: clinical outcomes. BMC Public Health. 2012;12:1073. [BMC]
18. Wang SY, Olson-Kellogg B, Shamliyan TA, Choi JY, Ramakrishnan R, Kane RL. Physical therapy interventions for knee pain secondary to osteoarthritis: a systematic review. Ann Intern Med. 2012;157:632–44. [PubMed]
19. McKnight PE, Kasle S, Going S, Villanueva I, Cornett M, Farr J. et al. A comparison of strength training, self-management, and the combination for early osteoarthritis of the knee. Arthritis Care Res (Hoboken) 2010;62:45–53. [PubMed]
20. Sayers SP, Gibson K, Cook CR. Effect of high-speed power training on muscle performance, function, and pain in older adults with knee osteoarthritis: a pilot investigation. Arthritis Care Res (Hoboken) 2012;64:46–53. [PubMed]
21. Jan MH, Lin JJ, Liau JJ, Lin YF, Lin DH. Investigation of clinical effects of high- and low-resistance training for patients with knee osteoarthritis: a randomized controlled trial. Phys Ther. 2008;88:427–36. [PubMed]
22. Wang SY, Olson-Kellogg B, Shamliyan TA, Choi JY, Ramakrishnan R, Kane RL. Physical therapy interventions for knee pain secondary to osteoarthritis: a systematic review. Ann Intern Med. 2012;157:632–44
23. Creamer P, Hochberg MC. The relationship between psychosocial variables and pain reporting in osteoarthritis of the knee. Arthritis Care Res. 1998;11:60–5. review.
24. Knuesel O, Weber M et al. Arnica montana gel in osteoarthritis of the knee: an open, multicenter clinical trial. Adv Ther. 2002 Sep-Oct;19(5):209-18.
25. Cameron M, Chrubasik S. Topical herbal therapies for treating osteoarthritis. Cochrane Database Syst Rev. 2013 May 31;5:CD010538. Cameron M, Chrubasik S. Oral herbal therapies for treating osteoarthritis. Cochrane Database Syst Rev. 2014 May 22;5:CD002947.
26. Anthoni C, Laukoetter MG, et al. Mechanisms underlying the anti-inflammatory actions of boswellic acid derivatives in experimental colitis. Am J Physiol Gastrointest Liver Physiol. 2006 Jun;290(6):G1131-7.
27. Pavelka K, Gatterova J, et al. Glucosamine sulfate use and delay of progression of knee osteoarthritis: a 3-year, randomized, placebo-controlled, double-blind study.Arch Intern Med 2002 Oct 14;162(18):2113-23.
28. Glucosamine sulfate reduces osteoarthritis progression in postmenopausal women with knee osteoarthritis: evidence from two 3-year studies. Bruyere O, Pavelka K, et al. Menopause. 2004 Mar-Apr;11(2):138-43. Texte intégral : http://care.diabetesjournals.org
29. Reichenbach S, Sterchi R, et al. Meta-analysis: chondroitin for osteoarthritis of the knee or hip. Ann Intern Med. 2007 Apr 17;146(8):580-90.
30. Wandel S, Jüni P, et al. Effects of glucosamine, chondroitin, or placebo in patients with osteoarthritis of hip or knee: network meta-analysis. BMJ. 2010 Sep 16;341:c4675.
31. Glucosamine and chondroitin sulfate. Miller KL, Clegg DO. Rheum Dis Clin North Am. 2011 Feb;37(1):103-18. Review.
32. Hicks JE & Gerber LH (1992) Rehabilitation on the managementof patients with osteoarthritis. In: Moskowitz RW, Howell DS,Goldberg VM and Mankin HJ (eds) Osteoarthritis: Diagnosis and Medical/Surgical Management, pp 427-464.2nd edition.Philadelphia: WB Saunders.
33. Osiri M, Welch V, Brosseau L, Shea B, McGowan J, Tugwell P, et al. Transcutaneous electrical nerve stimulation for knee osteoarthritis. Cochrane Database Syst Rev 2000 ; (4):CD002823.
34. Ahern M, Nicholls E, Simionato E et al (1995) Clinical and psychological effects of hydrotherapy in rheumatic diseases 9: Clinic Rehabilitation 204-12.
35. Takeda W & Wessel J (1994) Acupuncture for the treatment of pain of osteoarthritic knees. Arthritis Care and Research 7: 119-22.
36. Garfinkel MS, Schumacher HR, Jr, Husain A, Levy M, Reshetar RA. Evaluation of a yoga based regimen for treatment of osteoarthritis of the hands. The Journal of Rheumatology.1994;21(12):2341–43.
37. Rouzi Shengelia & al. Complementary Therapies for Osteoarthritis: Are They Effective? Pain Manag Nurs. 2013 Dec; 14(4): 10.1016/j.pmn.2012.01.001.