Bèta-kryptoxanthine, een uitstekende bron van vitamine A voor ons lichaam

Bèta-kryptoxanthine, beter bekend als kryptoxanthine, is een natuurlijk pigment dat met name voorkomt in bepaalde fruit- en groentesoorten. Het zit bijvoorbeeld in mandarijn, sinaasappel en papaja. Bèta-kryptoxanthine was lange tijd relatief onbekend, maar het mag zich de laatste tijd op wereldwijde aandacht van wetenschappers verheugen. Qua structuur lijkt de stof namelijk op bètacaroteen`, een ander natuurlijk pigment dat we vooral kennen door de oranje kleur van de wortel. De werking van bètacaroteen is uitgebreid wetenschappelijk gedocumenteerd, en de goede reputatie van de stof is vooral te danken aan de antioxiderende eigenschappen en de rol als voorloper van vitamine A. De werking van bètacaroteen is belangrijk, omdat vitamine A betrokken is bij tal van processen in het lichaam. Dat is ook de reden dat de overeenkomsten tussen bèta-kryptoxanthine en bètacaroteen op dit moment zo uitgebreid bestudeerd worden, zowel voor wat betreft de preventieve als de genezende werking.

Bèta-kryptoxanthine, een krachtige carotenoïde

Bèta-kryptoxanthine is niet alleen qua chemische structuur verwant aan bètacaroteen: het maakt eveneens deel uit van dezelfde familie van moleculen. Deze moleculen komen voor in tal van planten, en zijn bekend vanwege hun rol in de fotosynthese en vanwege de kleur die ze geven aan de verschillende planten. Carotenoïden zijn namelijk pigmenten die fruit en groenten, maar ook bepaalde planten en algen hun rode, oranje, gele of groene kleur geven. We eten dan ook regelmatig carotenoïden. Er bestaan meer dan vijftig verschillende soorten. Het lichaam blijkt deze stof, die beschermde effecten voor het organisme heeft, goed op te kunnen nemen. Echter, de ene carotenoïde is de andere niet: de eigenschappen, biologische beschikbaarheid en doeltreffendheid verschilt per carotenoïde. We kunnen de stof onderverdelen in twee subtypes: de carotenen, waaronder ook bètacaroteen valt, en de xanthofyllen, waartoe bèta-kryptoxanthine behoort. Van deze subtypes is bèta-kryptoxanthine een van de krachtigste carotenoïden, omdat deze stof onmiskenbare gunstige effecten bezit voor het hele organisme.

Een krachtige antioxidant

Carotenoïden staan bekend om hun krachtige werking als antioxidant. Bètacaroteen en bèta-kryptoxanthine` kunnen dan ook goed preventief en therapeutisch worden ingezet. Door hun krachtige antioxiderende werking bestrijden ze oxidatiestress en schade door vrije radicalen. Dit beschermende effect is buitengewoon belangrijk, want oxidatiestress is betrokken bij het ontstaan van bepaalde aandoeningen en bij het verouderingsproces van de cellen.

Voorloper van vitamine A

Carotenoïden zijn niet alleen krachtige antioxidanten, het zijn eveneens voorlopers van vitamine A. Men noemt ze ook wel eens 'provitamine A'. 10% van de carotenoïden vallen onder deze provitamines, waaronder ook bètacaroteen en bèta-kryptoxanthine. De rol van bèta-kryptoxanthine als provitamine A is in verschillende recente onderzoeken aangetoond. De resultaten verschenen in het blad Journal of the Science and Food Agriculture in 2005, evenals in het blad Nutrition Reviews in 2016^1,2. Onderzoekers hebben aangetoond dat bèta-kryptoxanthine in het lichaam omgezet wordt naar retinol, een van de drie vitamine A-vormen.

Een interessante bron van vitamine A

Bèta-kryptoxanthine is als voorloper een uitstekende bron van vitamine A. Het effect is buitengewoon gunstig, want vitamine A draagt bij aan de goede werking van verschillende lichaamsprocessen^1,3. Vitamine A is vooral bekend om zijn belangrijke rol voor het gezichtsvermogen. Ook is bekend dat het een gunstige werking heeft voor de ontwikkeling van het embryo, de regulering van het immuunsysteem en de afweer, de groei van de cellen en de vernieuwing van weefsels, zoals die in de huid of in het darmslijmvlies.

Het preventieve en therapeutische belang van bèta-kryptoxanthine

Bèta-kryptoxanthine is onderwerp van tal van studies vanwege het therapeutische belang van de stof. Omdat het als antioxidant een krachtige werking heeft, is het in staat bepaalde schadelijke aanvallen op het lichaam te bestrijden. Bovendien draagt de omzetting ervan in vitamine A ertoe bij dat het gehalte van deze vitamine in het lichaam op peil blijft. Naast deze activiteiten zou bèta-kryptoxanthine volgens onderzoekers eveneens betrokken zijn bij andere mechanismen. Men denkt dat de stof eveneens een rol speelt bij de preventie van bepaalde ziekten, degeneratieve aandoeningen, osteoporose of bepaalde kankervormen².

De rol van bèta-kryptoxanthine bij de homeostase in het bot

Sinds enkele jaren zijn verschillende teams van wetenschappers geïnteresseerd geraakt in de rol van bèta-kryptoxanthine bij de homeostase in het botweefsel. Homeostase betekent het evenwicht tussen de vorming van nieuwe botstructuren door speciale cellen, osteoblasten genaamd, en de absorptie van oude botstructuren door de osteoclasten. Met het ouder worden kan dit evenwicht verstoord raken. Deze onbalans kan er toe leiden dat de vorming van bot afneemt en de resorptie van bot toeneemt. Met andere woorden: door de verstoring van de homeostase in het bot, wordt ons botweefsel brozer. Dit verschijnsel wordt nog eens versterkt door het ontstaan van osteoporose, een ziekte die de botstructuur aantast en die de botdichtheid doet afnemen. De botten worden fragieler en kunnen sneller breken. Om dit ouderdomsgerelateerde probleem te bestrijden, zijn onderzoekers geïnteresseerd geraakt in het mogelijke belang van bèta-kryptoxanthine voor de gezondheid van ons botweefsel. De conclusies van de wetenschappers verschenen in 2012 in Journal of Biomedical Science. Uit onderzoek is gebleken dat in vitro, bèta-kryptoxanthine tegelijkertijd de osteoblasten stimuleerde bij de vorming van nieuwe botweefsel, en anderzijds de osteoclasten afremde bij de resorptie van botweefsel⁴. Vergelijkbare resultaten zijn waargenomen bij de toediening van bèta-kryptoxanthine bij bepaalde ratten^5,6. Onderzoekers concludeerden dat er sprake was van minder botverlies. Bovendien was er een remmend effect op de werking van de osteoclasten. Door de bestrijding van de verouderingseffecten zou bèta-kryptoxanthine dan ook in staat zijn het botweefsel te behouden en het verlies van botweefsel te bestrijden. Deze conclusies bieden interessante perspectieven als het gaat om de preventie van osteoporose.

Bèta-kryptoxanthine veelbelovend als preventie van bepaalde kankers

Naast de gunstige resultaten voor ons botweefsel, werd de werking van bèta-kryptoxanthine op andere gebieden eveneens onderzocht. Recente onderzoeksresultaten die zijn verschenen in de Clinical Cancer Research en Food Chemistry spreken van een gunstig effect van het gebruik van bèta-kryptoxanthine als behandeling van maagkanker en darmkanker^7,8. De onderzoekers constateerden namelijk dat kryptoxanthine mogelijk de proliferatie van kankercellen kan remmen in de cellen van het menselijke spijsverteringsstelsel. Een ander onderzoek, dat verscheen in Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention toonde aan dat het molecuul mogelijk ook bijdraagt aan de vermindering van het risico op de ontwikkeling van longkanker. Dit onderzoek, dat gedurende 5 jaar bij meer dan 60.000 mannen en vrouwen in Singapore werd uitgevoerd, bewijst dat een voeding die rijk is aan bèta-kryptoxanthine mogelijk gerelateerd is aan een significante verlaging van de kans op het ontstaan van longkanker⁹. Deze conclusie kwam eveneens voort uit een ander onderzoek dat gepubliceerd werd in het International Journal of Cancer¹⁰. In deze publicatie laten onderzoekers het mechanisme zien van bèta-kryptoxanthine en de activiteit van de stof als het gaat om het tegengaan van de proliferatie van kankercellen in de longen. Deze onderzoeken doen vermoeden dat bèta-kryptoxanthine een preventieve chemische bescherming zou kunnen vormen tegen bepaalde kankersoorten.

De optimale hoeveelheid bèta-kryptoxanthine

Al weten we nog lang niet alles over bèta-kryptoxanthine, zeker is wel dat onderzoekers steeds meer gunstige werkingen aan deze stof toekennen. Het lijkt erop dat de stof binnenkort net zo beroemd wordt als bètacaroteen. Bètacaroteen is overigens een zeer gewaardeerde stof, die verkrijgbaar is als voedingssupplement, bijvoorbeeld in Carottol™, een product dat u vindt in de catalogus van Supersmart. Ook bèta-kryptoxanthine` wordt tegenwoordig als voedingssupplement aangeboden. Zo kan men optimaal profiteren van de eigenschappen als antioxidant, de rol van de stof als voorloper van vitamine A en de andere gunstige activiteiten van de stof voor het lichaam.

Bèta-kryptoxanthine in de natuur

Net als tal van andere carotenoïden, komt ook bèta-kryptoxanthine in veel planten voor. Het is gevonden in bepaalde planten, maar ook in fruit en groenten, zoals mandarijn, sinaasappel, rode peper, kaki, pompoen, papaja, en appel. Maar bèta-kryptoxanthine komt ook voor in andere levende mechanismen. Het is aangetroffen in runderbloed, in eigeel en zelfs in boter^1,2.

Een natuurlijk bèta-kryptoxanthine-extract als voedingssupplement

Om de effecten van bèta-kryptoxanthine optimaal te gebruiken, heeft men de stof gewonnen uit een Japanse mandarijnensoort. Hiermee heeft men een voedingssupplement samengesteld. Deze mandarijn, de satsuma, oftewel de Citrus unshiu, is speciaal geselecteerd omdat de vrucht rijk is aan bèta-kryptoxanthine⁴. Door de extractie van de stof uit deze vrucht wordt een optimale samenstelling met bèta-kryptoxanthine verkregen.

Hoewel bèta-kryptoxanthine pas sinds een paar jaar wordt onderzocht, lijkt de stof nu al veelbelovend. Het heeft veel goede eigenschappen gemeen met bètacaroteen, waarvan de goede werking voor het lichaam ruimschoots is aangetoond. Deze provitamine A is een krachtige antioxidant. Dankzij de interessante eigenschappen van bèta-kryptoxanthine is de wetenschap nieuwsgierig geworden naar deze stof. Onderzoekers schrijven tal van gunstige werkingen toe aan de stof. Op dit moment wordt de stof op verschillende plekken ter wereld onderzocht. Bèta-kryptoxanthine biedt nieuwe perspectieven voor de behandeling en preventie van verschillende aandoeningen.

---

Bronnen :
1. Burri BJ, « Beta-cryptoxanthin as a source of vitamin A », J Sci Food Agric, 2015 Jul, 95(9) : 1786-94.
2. Burri BJ, La Frano MR, Zhu C, « Absorption, metabolism, and functions of β-cryptoxanthin », Nutr Rev, 2016 Feb, 74(2) : 69-82.
3. Anses - Agence nationale de sécurité sanitaire de l’alimentation, de l’environnement et du travail, « Vitamine A & caroténoïdes provitaminiques », 14 avril 2016 : https://www.anses.fr/fr/content/vitamine-carot%C3%A9no%C3%AFdes-provitaminiques 4. Yamaguchi M, « Role of carotenoid β-cryptoxanthin in bone homeostasis », J Biomed Sci, 2012 Apr 2, 19 : 36.
5. Uchiyama S, Yamaguchi M, « Oral administration of beta-cryptoxanthin prevents bone loss in ovariectomized rats », Int J Mol Med, 2006 Jan, 17(1) : 15-20.
6. Uchiyama S, Yamaguchi M, « Inhibitory effect of beta-cryptoxanthin on osteoclast-like cell formation in mouse marrow cultures », Biochem Pharmacol, 2004 Apr 1, 67(7) : 1297-305.
7. San Millán C, Soldevilla B, Martín P, Gil-Calderón B, Compte M, Pérez-Sacristán B, Donoso E, Peña C, Romero J, Granado-Lorencio F, Bonilla F, Domínguez G, « β-Cryptoxanthin Synergistically Enhances the Antitumoral Activity of Oxaliplatin through ΔNP73 Negative Regulation in Colon Cancer », Clin Cancer Res, 2015 Oct 1, 21(19) : 4398-409.
8. Wu C, Han L, Riaz H, Wang S, Cai K, Yang L, « The chemopreventive effect of β-cryptoxanthin from mandarin on human stomach cells (BGC-823) », Food Chem, 2013 Feb 15, 136(3-4) : 1122-9.
9. Yuan JM, Stram DO, Arakawa K, Lee HP, Yu MC, « Dietary cryptoxanthin and reduced risk of lung cancer: the Singapore Chinese Health Study », Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, 2003 Sep, 12(9) : 890-8.
10. Lian F, Hu KQ, Russell RM, Wang XD, « Beta-cryptoxanthin suppresses the growth of immortalized human bronchial epithelial cells and non-small-cell lung cancer cells and up-regulates retinoic acid receptor beta expression », Int J Cancer, 2006 Nov 1, 119(9) : 2084-9.