SAMe betrokken bij tal van biochemische processen

S-adenosyl-metionine, oftewel SAMe, is een natuurlijk bestanddeel dat voorkomt in elk van onze lichaamscellen. De stof is betrokken bij tal van biochemische processen, waarbij het met name werkt als verstrekker van methylgroepen. Uit een groot aantal onderzoeken blijkt dat SAMe een betrouwbaar en doeltreffend voedingssupplement is als het gaat om de behandeling van depressies, osteoartritis en leveraandoeningen.

SAMe onmisbaar bij de afbraak van homocysteïne

Ons lichaam is in staat de stof aan te maken met behulp van methionine en adenosinetrifosfaat (ATP). Met behulp van het enzym methionine adenosyltransferase wordt SAMe aangemaakt, waarna deze stof deelneemt aan methyleringsreacties. Wanneer SAMe deelneemt aan deze reacties en methylgroepen afstaat, dan wordt dit proces door een grote groep enzymen, methyltransferases genaamd, gekatalyseerd. Nadat SAMe een methylgroep heeft verstrekt, wordt het omgezet in S-adenosyl-homocysteïne, dat op zijn beurt snel wordt omgezet in homocysteïne. Bij gunstige biochemische voorwaarden kan het lichaam opnieuw SAMe aanmaken. Deze cyclus van het aanmaken en afbreken van SAMe is onmisbaar voor en goede gezondheid. De aanmaak van SAMe is afhankelijk van de stofwisseling van B12 en die van folaten. Wijzigingen in de gehaltes van deze vitamines en van de gehaltes aan SAMe worden in verband gebracht met een groot aantal ziektebeelden.
Een hoog homocysteïnegehalte wordt in verband gebracht met een toename van de kans op hart- en vaatziekten. Wanneer de onmisbare hulpstoffen die een rol spelen bij de aanmaak en het herstel van SAMe in voldoende mate aanwezig zijn, dan doet zich geen opeenhoping van homocysteïne voor. SAMe is onmisbaar voor de afbraak van homocysteïne. Het is om die reden dat men denkt dat SAMe een belangrijke rol speelt bij een gezond hart- een vaatstelsel.

Verstrekker van methylgroepen

SAMe ondersteunt de omzetting van andere moleculen en elementen die belangrijk zijn voor een groot aantal uiteenlopende chemische reacties. Omdat SAMe methylgroepen afstaat, zorgt het in de hersenen voor de aanmaak van essentiële neurotransmitters, zoals dopamine, serotonine en norepinefrine op basis van substraatmoleculen. Methylgroepen zijn chemische elementen (een koolstofatoom en drie waterstofatomen) die worden toegevoegd aan andere moleculen of juist worden verwijderd, zodat deze moleculen andere eigenschappen krijgen. Een stof kan worden geactiveerd en werken als agonist en bepaalde biologische reacties bevorderen. In andere gevallen kan het juist werken als antagonist en inwerken op normale of pathologische reacties.

Even doeltreffend als antidepressiva

In 2002 publiceerde de Amerikaanse overheid een rapport met de titel 'Adenosyl-L-methionine als behandeling van depressies, osteoartritis en aandoeningen van de lever'. Het overheidsinstituut nam de resultaten van 47 onderzoeken naar de werking van SAMe bij depressies kritisch onder de loep. De onderzoekers kwamen tot de volgende conclusie: "In vergelijking met de conventionele antidepressiva leverde SAMe geen significant afwijkende resultaten op." Anders gezegd: SAMe bleek even doeltreffend te werken als de antidepressiva die standaard wordt voorgeschreven bij depressies.
In verschillende onderzoeken is SAMe vergeleken met het standaard tricyclisch antidepressivum. SAMe bleek even doeltreffend te werken. SAMe werkt echter sneller dan het standaard medicijn en heeft nauwelijks bijwerkingen. Tijdens een Italiaans onderzoek in verschillende centra constateerden onderzoekers bijvoorbeeld dat een dagelijkse dosis van 1.600 mg SAMe eenzelfde depressiebestrijdend effect heeft als 150 mg imipramine, een tricyclisch antidepressivum. De onderzoekers onderstreepten dat bij de patiënten die SAMe hadden gebruikt aanmerkelijk minder bijwerkingen werden geconstateerd. De inname van imipramine of andere tricyclische stoffen leidde echter tot tal van bijwerkingen. Sommige daarvan waren dermate ernstig dat artsen ze liever niet meer voorschreven¹.
Patiënten die lijden aan een bipolaire stoornis (manische-depressief syndroom) mogen geen SAMe gebruiken, aangezien het episodes van angst of van manisch-depressiviteit kan veroorzaken.
SAMe kan worden gebruikt in combinatie met andere antidepressiva en kan de werking daarvan bevorderen. De aanbevolen dosis ligt tussen de 400 en 1.600 mg per dag, in te nemen op de nuchtere maag. Patiënten die lijden aan een zeer ernstige depressie hebben mogelijk zelfs een hogere dosering nodig².

Belangrijk voor de gezondheid van de lever

Middels een reeks aan reacties die men transsulfuratie noemt, bevordert SAMe de aanmaak van glutathion, een van de belangrijkste antioxidanten die door ons lichaam wordt gebruikt voor de bestrijding van vrije radicalen. Deze belangrijke lichaamseigen antioxidant vervult in de lever een belangrijke rol: het helpt de lever gifstoffen te elimineren³. De supplementinname van SAMe zorgt voor gunstige glutathiongehaltes, waardoor SAMe reeds is ingezet voor de behandeling van verschillende leveraandoeningen, zoals cirrose en hepatitis4. Onderzoeken hebben aangetoond dat een orale inname van SAMe de glutathiongehaltes in de lever en in de rode bloedcellen doet stijgen⁵. In vergelijking met een placebo zorgde 1.600 mg SAMe per dag bij 220 patiënten met cholestase voor een significante verbetering van de leverklachten⁶.

Bevordert het herstel van de zenuwen

Onderzoekers aan de universiteit van Maryland publiceerden een meta-analyse van gecontroleerde, gerandomiseerde klinische testen van SAMe in vergelijking met het gebruik van een placebo of een niet-steroïde ontstekingsremmer (NSAID), zoals aspirine of ibuprofen bij de behandeling van osteoartritis. De onderzoekers constateerden het volgende: "SAMe lijkt even efficiënt te werken als de NSAID's als het gaat om het verminderen van de pijnklachten en de verbetering van de functionele beperkingen bij patiënten met osteoartritis. Echter, SAMe veroorzaakt niet de bijwerkingen die men vaak ziet bij NSAID's⁷." "Een langdurig onderzoek dat werd uitgevoerd in Duitsland toonde aan dat de behandeling met SAMe vanaf de eerste vijf behandelweken leidde tot een verbetering van de klachten bij osteoartritis. Deze resultaten bleven voortduren tijdens het twee jaar durende onderzoek. De patiënten ontvingen de eerste twee weken 600 mg SAMe per dag. Tijdens de overige onderzoeksduur kregen ze dagelijks 400 mg. De onderzoekers hadden de volgende opmerkingen bij het onderzoek: "SAMe bleek klinisch zeer efficiënt te zijn en werd goed verdragen. Door de inname van SAMe verbeterden ook de depressieve klachten die vaak hand in hand gaan met osteoartritis⁸.”

Biologisch beschikbaar en niet-toxisch

Er is een onderzoek uitgevoerd waarin men wilde vaststellen of SAMe een hoge biologische beschikbaarheid had. Daarnaast wilde men controleren of er na de inname van SAMe toxische methylelementen werden gevormd. Ook werd het homocysteïnegehalte gemeten, omdat theoretisch een verstoring van het homocysteïnegehalte zou kunnen voorkomen bij de inname van SAMe. Tijdens het onderzoek namen 15 vrijwillige proefpersonen gedurende vier weken SAMe in. Ze ontvingen eerst tweemaal daags 200 mg, daarna tweemaal daags 400 mg en ten slotte nog tweemaal daags 800 mg. De resultaten toonden significant hogere SAMe-waarden aan, hetgeen de hoge biologische beschikbaarheid van dit voedingssupplement weergeeft. Ook werd aangetoond dat SAMe volledig vrij is van toxiciteit, met name op voor wat betreft toxische methylelementen of de verhoging van het homocysteïnegehalte⁹.

De chiraliteit van SAMe

Men noemt twee moleculen chiraal wanneer ze niet elkaars spiegelbeeld vormen. Chirale moleculen zijn in principe asymmetrisch: ze zijn niet superponeerbaar. Deze twee moleculen, die men ook wel enantiomeren noemt, hebben dezelfde fysieke en chemische eigenschappen, behalve wanneer in de chemische reactie hun chiraliteit een rol gaat spelen, zoals het geval is in een aantal biologische mechanismen.
In het menselijk lichaam treft men vele chirale moleculen aan, maar meestal is slechts een van de twee enantiomeren aanwezig. Wanneer chemici bijzondere natuurlijke moleculen proberen te reproduceren, dan verkrijgen ze niet altijd beide vormen van het molecuul in gelijke hoeveelheden. In de natuur is het vaak zo dat wanneer er maar een van beide moleculen wordt aangemaakt, dit meestal het molecuul is dat het nuttigst is voor het organisme.
SAMe, dat op een natuurlijke wijze gevormd wordt door AdoMet synthetase, bevat een S-vormige configuratie ter hoogte van het zwavelatoom. Wanneer de fysiologische omstandigheden voor de opslag van stoffen normaal zijn, dan zal het chirale sulfonium spontaan 'racemiseren' (in elkaar opgaan) en een mix van S- en R-isomeren van SAMe vormen. De chiraliteit van SAMe beïnvloedt de werking van de stof aanzienlijk. Het R-isomeer wordt niet geaccepteerd als onafhankelijk SAMe-substraat van de methyltransferase. De S-vorm is dus de biologisch actieve isomeer. Om optimaal te kunnen werken, zou een voedingssupplementen in elk geval 75% van deze S-vormige isomeer moeten bevatten.

---

1. National patterns of medication treatment for depression, 1987 to 2001, Primary Care Companion J. Clin. Psychiatry, 2001, 3(6): 232-235.
2. S-adenosyl-L-methionine in the treatment of depression: a review of the evidence, Am. J. Clin. Nutr., 2002 Nov, 76(5): 1158S-61S.
3. S-Adenosylméthionine : from the bench to the bedside - molecular basis of a pleiotrophic molecule, Am. J. Clin. Nutr., 2002 Nov, 76(5): 1151S-7S.
4. Advances in alcoholic liver disease, Best Pract. Res. Clin. Gastroenterol., 2003 Aug, 17(4) : 625-47.
5. Effect of SAMe administration on red blood cell cysteine and glutathione levels in alcoholic patients with or without liver disease, Alcohol, 1994 Sept, 29 Nov, 76(5): 1183-7S.
6. Oral SAMe in the symptomatic treatment of intrahepatic cholestasis. A double-blind, placebo-controlled study, Gastroenterology, 1990, 99: 211-215.
7. Safety and efficacy of SAMe for osteoarthritis, J. Fam. Pract. 2002 May, 51(5): 425-30.
8. A long-term (two years) clinical trial with SAMe for the treatment of osteoarthritis, Am. J. Med., 1987 Nov 20, 83 (5A): 89-94.
9. Bioavailibility and lack of toxicity of S-adenosyl-L-methionine in humans. Pharmacothrapy 24(11): 1501-1507 2004.