De wonderlijke veelzijdigheid van kurkuma (2/2)

In India wordt kurkuma gebruikt voor een breed scala aan gezondheidsproblemen, zoals maagdarmproblemen, ontstekingen, hoofdpijn, infecties en verkoudheid. Het is te danken aan de curcuminoïden in kurkuma, en dan met name aan curcumine dat deze stof zo'n gunstige werking heeft voor ons lichaam. We noemen hier bijvoorbeeld de verbetering van de verteringsfunctie, of de ondersteuning van de ontgifting van de lever. Maar dat is niet alles: de stof heeft eveneens krachtige ontstekingsremmende effecten in de gewrichten. Het gestandaardiseerde extract van curcuma longa hoort als basisproduct thuis in de natuurlijke apotheek!

Hulp bij spijsverteringsproblemen

In een dubbelblind onderzoek in Thailand werden de effecten van 500 mg curcumine verdeeld over vier doseringen per dag vergeleken met die van een placebo. Er deden in totaal 116 mensen mee aan het onderzoek. Na 7 dagen behandelen, constateerde 87% van de personen uit de 'curcumine-groep' dat de dyspepsieklachten geheel of gedeeltelijk verdwenen waren. Bij de placebogroep was dit 53%¹. In dit geval kan een kurkumasupplement tijdens de maaltijd of samen met verteringsenzymen bij het begin van de maaltijd worden ingenomen.

Ontgifting van de lever en hulp bij leveraandoeningen door alcohol

Tijdens een ander onderzoek werden vier groepen dieren een maand lang behandeld. De eerste groep kreeg visolie en ethanol (PE), de tweede groep kreeg visolie en dextrose (PD), de derde en vierde groep (PE en PD) kregen hetzelfde mengsel, maar dan aangevuld met curcumine.
Onderzoekers constateerden dat de ratten die PE kregen een 'vette lever' hadden met necrose en ontstekingen. De behandeling met curcumine voorkwam echter het ontstaan van necrose en ontstekingen. Ook de hoeveelheid vet in de lever nam af bij ratten die curcumine hadden gekregen. Er was geen indicatie van leverschade bij de curcumine-groepen. Volgens de onderzoekers is dit de eerste keer dat wordt aangetoond dat curcumine alcoholgerelateerde aandoeningen voorkomt.
Curcumine zou deze aan alcohol gerelateerde aandoeningen, in elk geval ten dele, voorkomen doordat het de peroxidatie van vetten remt en NF-Kappa-B activeert. Laatstgenoemde stof is actief in een groot aantal weefsels dat gevoelig is voor alcohol.

Onderzoekers ontdekten tijdens een ander onderzoek dat curcumine de oxidatiestress verminderde die door trichloorethyleen ontstond in de lever van muizen. Deze gunstige effecten leken gerelateerd te zijn aan het vermogen van de stof om de toename van peroxisomen in de cel tegen te gaan. Peroxisomen zijn bestanddelen binnen de cel die zuurstof gebruiken² en die de aanmaak van glutathion stimuleren³.

Dat zou betekenen dat kurkumasupplementen een perfecte aanvulling zouden zijn voor SAM-e, Desmodium of Silymarine.

Een evenwichtig lipidengehalte

Het vermogen van curcumine om het cholesterolgehalte te verlagen, wordt al enkele jaren onderzocht. Curcumine verlaagt namelijk het cholesterolgehalte doordat het de opname van de stof in de darmen beïnvloedt. Daarnaast versnelt het de verplaatsing van cholesterol vanuit het vatenstelsel en de weefsels naar de lever en stimuleert het via galzouten de uitscheiding van cholesterol.
Uit een Indiaas onderzoek bij 10 vrijwilligers die curcumine hadden ingenomen, blijkt dat het HDL-gehalte bij 29% in slechts 7 dagen toeneemt. Tegelijkertijd daalt het totale cholesterolgehalte met 11,6% en vermindert de vetperoxidatie met 33%⁴.

De supplementen van kurkuma kunnen dan ook geschaard worden tussen de andere cholesterolverlagers (en HDL-cholesterolverhogers), zoals rode gistextract van rijst (Red Yeast Rice Extract, policosanol en Sytrinol™.

De oxidatie van LDL-cholesterol speelt ook een belangrijke rol bij de ontwikkeling van atherosclerose. Onderzoekers melden dat in vivo, kurkuma niet alleen in staat is het totale cholesterolgehalte en het LDL-cholesterolgehalte te verlagen, maar ook een beschermend effect kan uitoefenen als het gaat om het voorkomen van de peroxidatie van lipiden van sub-cellulaire celmembranen.⁴.
Spaanse onderzoekers gaven 18 konijnen cholesterolrijke voeding om zo atherosclerose op te wekken. Vervolgens werden de konijnen verdeeld in drie groepen: de eerste groep kreeg 1,66 mg curcumine per kilogram lichaamsgewicht, de tweede 3,2 mg en de derde groep diende als controlegroep. Na 7 weken constateerden de onderzoekers dat de groep die de laagste dosering curcumine had ontvangen minder gevoelig was voor oxidatie van LDL-cholesterol. De beide groepen die curcumine hadden ontvangen, hadden een lager cholesterolgehalte⁵.

Een krachtige ontstekingsremmer
... Voor hart en bloedvaten

In een meta-analyse6, die betrekking had op in totaal bijna 350 personen, werden de effecten onderzocht van curcuminoïden op het C-reactief proteïne-gehalte (CRP) van de deelnemers. CRP is een belangrijke ontstekingsmarker en een aanzienlijke risicofactor voor hart- en vaatziekten en atherosclerose.
Volgens de analyse van de resultaten van verschillende klinische testen kon een supplementinname van curcuminoïden in onderzoeken die minimaal vier weken duurden gerelateerd worden aan een significante vermindering van het CRP. Dit resultaat werd niet gezien in de placebogroep. Dit zou te wijten zijn aan een mechanisme waarbij de aanmaak en afgifte van ontstekingsopwekkende cytokines wordt geremd.

Een supplement van tocotriënolen dat gecombineerd wordt met een gestandaardiseerd extract van kurkuma, zou zelfs een dubbele werking hebben. De stoffen versterken elkaars werking in de strijd tegen atherosclerose.

…Voor de gewrichten

Uit een voorlopig onderzoek bij personen met reumatoïde artritis bleek, dat curcumine de ontstekingen verminderde en klachten als pijn en stijfheid deed afnemen⁷.
Curcumine is in staat tegelijkertijd de Cox-2- en de Lox-routes te blokkeren bij ontstekingen door direct het metabolisme van arachidonisch zuur te beïnvloeden. Ook is curcumine in staat de activering van transcriptiefactor NF-kB te remmen. Deze stof activeert op een krachtige wijze chronische ontstekingen8.
De ontstekingsremmende eigenschappen van curcumine werden onderzocht in een dubbelblind onderzoek bij 49 patiënten met reumatoïde artritis. De ene groep kreeg 1.200 mg curcumine per dag gedurende 5 tot 6 weken. De andere groep kreeg fenylbutazon (300 mg/d), een ontstekingsremmend medicijn. In beide groepen werden aanzienlijke verbeteringen geconstateerd, zoals minder ochtendstijfheid, het vermogen om langer te lopen en een afname van de vermoeidheid. In beide groepen zag men eveneens een verbetering voor wat betreft de zwelling van de gewrichten⁹.

Personen met artritis zouden hun pijn kunnen verlichten door supplementen in te nemen van kurkuma, glucosamine, chondroïtine en MSM.

Een krachtige antioxidant voor de hersenen

Ons lichaam beschikt over bepaalde genen die de activiteit van antioxidanten reguleren. Van een van deze genen, heme-oxygenase-1 (HO-1), wordt beweerd dat het de hersencellen zou beschermen tegen aanvallen door radicalen. Uit eerder onderzoek was al gebleken dat curcumine in cellen van de rat de expressie en de activiteit van HO-1 sterk stimuleerde, hetgeen zou kunnen betekenen dat het de effecten van oxidatie krachtig zou kunnen bestrijden.

Onderzoekers hebben de beschermende effecten van curcumine onderzocht ten aanzien van het zenuwstelsel. Ze bekeken tevens het vermogen van curcumine om de HO-1-respons op te wekken in celculturen van neuronen uit de hippocampus. De behandeling met curcumine resulteerde in een toename van de expressie van HO-1 en een hogere expressie van enzymen met een antioxiderende werking. Wanneer men cellen eerst laat groeien in curcumine, zijn ze later beter bestand tegen oxidatieschade.

Volgens onderzoekers zou curcumine kunnen worden gebruikt als behandeling, namelijk als krachtige inductor van HO-1, waardoor de hersencellen zouden kunnen profiteren van een effectieve bescherming tegen oxidatieschade¹⁰.

In een andere studie werden ratten behandeld met streptozotocine met het doel oxidatieschade te creëren in de hersenen, als experimenteel model voor dementie. De dieren kregen vervolgens 3 weken lang 80 mg curcumine per kg of een placebo. Na twee weken van behandelen met streptozotocine begonnen de ratten significante cognitieve tekorten te vertonen. De prestaties van de dieren die curcumine kregen, vertoonden een significante verbetering ten opzichte van de prestaties van de dieren uit de controlegroep. Bovendien waren de markers van oxidatieve stress bij de dieren die een supplement hadden gekregen aanzienlijk afgenomen. Curcumine verhoogde eveneens het glutathiongehalte en de hoeveelheid van de enzymen die verantwoordelijk zijn voor het herstel van specifieke hersengebieden, waaronder de hippocampus en de hersenschors. Ook vergrootte curcumine de activiteit van acetyltransferase, een enzym dat belangrijk is voor de aanmaak van acetylcholine. Men vermoedt dat een laag gehalte aan acetylcholine een rol zou kunnen spelen bij de ziekte van Alzheimer¹¹.

Wanneer we het hebben over dit domein, dan kan het handig zijn om kurkuma-extracten te combineren met werkzame moleculen die de effecten van kurkuma aanvullen, zoals fosfatidylserine, huperzine A of vinpocetine.

Bescherming tegen Alzheimer

Een van de kenmerkende verschijnselen bij Alzheimer, is de ophoping van bèta-amyloïde eiwitten in de hersenen. Eigenlijk is bèta-amyloïde een slecht gevormd eiwit. Meestal zijn macrofagen in ons lichaam in staat slecht gevormde eiwitten te herkennen. Ze worden ingekapseld en vernietigd. Maar om redenen die tot op heden nog volslagen onbekend zijn, herkennen macrofagen de bèta-amyloïde eiwitten niet. Ze worden niet vernietigd.
Bij muizen die men had gevoerd met eten dat verrijkt was met curcumine ontdekten wetenschappers dat deze voedingsstof in staat was de opgeslagen depots van dit speciale eiwit in de hersenen te verkleinen en de afvoer ervan te vergroten. Het gegeven dat curcumine gemakkelijk door de bloed-hersenbarrière dringt en zich direct bindt aan de plaques, speelt zeker een grote rol bij het vermogen bèta-amyloïden op te ruimen¹².
Toen de wetenschappers tijdens het onderzoek lage doseringen curcumine toevoegden aan testbuisjes met daarin bèta-amyloïden, bleek dat de curcumine voorkwam dat de eiwitten gingen samenklonteren. Het blokkeerde de vorming van amyloïdevezels, die de basis vormen voor plaques.
Deze resultaten lijken aan te tonen dat curcumine mogelijk in staat is de ziekte van Alzheimer te 'behandelen' en het risico op het ontwikkelen van deze ziekte te verkleinen¹³.
Andere onderzoeken hebben deze bevindingen nog eens bevestigd: onderzoekers hadden cellen afgenomen van patiënten met Alzheimer en testten in welke mate de macrofagen van deze cellen actief waren in het bestrijden van amyloïden. Nadat de cellen met curcumine op kweek waren gezet in het laboratorium, bleek bij de helft van de testen de bèta-amyloïdebestrijdende activiteit van de macrofagen aanzienlijk te zijn toegenomen. Curcuminoïden versterken het vermogen van macrofagen om zich te binden aan de bèta-amyloïden. Daarnaast zou vitamine D de absorptie van bèta-amyloïde door de macrofagen bij de meeste patiënten nog verder versterken¹⁴.
Zo zou curcumine mogelijk bescherming bieden tegen het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer. Mogelijk is de stof zelfs in staat het proces van de ziekte om te keren, op het moment dat zich klachten voordoen¹⁵.

De inname van kurkuma is mogelijk nog effectiever wanneer deze wordt gecombineerd met PQQ (Pyrroloquinoline quinone) en Co-enzym Q10.

Weldadige werking bij hartfalen

Men spreekt van hartfalen wanneer het hart niet langer in staat is voldoende bloed rond te pompen. Het kan hypertrofie van de hartspier tot gevolg hebben, hetgeen vaak gepaard gaat met klachten als vermoeidheid en zwellingen.
Japanse onderzoekers hebben curcumine getest op twee modellen van hartfalen: bij ratten die gevoelig waren voor zout en die een hartaandoening hadden in combinatie met een hoge bloeddruk en bij ratten waarbij via chirurgie een myocardinfarct werd opgewekt. In beide gevallen voorkwam curcumine dat de wand van de hartspier zich als gevolg van hartfalen verdikte. De onderzoekers schreven het mechanisme van curcumine toe aan de remmende werking op het enzym p300 HAT (histon acetyltransferase).
In een tweede onderzoek beschreef een Canadees team het gebruik van curcumine op een model van muizen met hartfalen en op een fibroblastencultuur en hartcellen van ratten. Curcumine bleek in staat hypertrofie van de hartspier te voorkomen en bleek de hypertrofie bij dieren die hierdoor waren getroffen zelfs te kunnen omkeren. Dit bleek zelfs het geval bij dieren waarbij het hartfalen reeds twee weken eerder was opgewekt. Men constateerde eveneens dat curcumine de activiteit van p300 HAT beperkte¹⁶.

In geval van hartfalen is het raadzaam de inname van curcumine-extract te combineren met supplementen van taurine en astragaloside IV.

Gunstige effecten bij diabetes

In een onderzoek gebruikten wetenschappers mannelijke muizen die een vetrijke voeding kregen om obesitas op te wekken en vrouwelijke muizen met obesitas en een tekort aan leptine. Als controlegroep gebruikte men slanke muizen die een vetarme voeding kregen. De dieren werden in twee groepen verdeeld. Gedurende 5 weken kregen ze voeding die al dan niet was verrijkt met een hoge dosis curcumine.
Vervolgens testte men de glucosetolerantie, het insulinegehalte en de bloedsuikerspiegel. De muizen die een hoge dosis curcumine hadden genomen, bleken minder kans te hebben op het ontwikkelen van diabetes. Daarnaast verloor deze groep wat gewicht en nam de vetmassa af, hoewel zij precies dezelfde hoeveelheid, of zelfs meer calorieën kregen toegediend dan de groep dieren die geen curcumine kreeg. De muizen met obesitas die curcumine hadden ingenomen waren eveneens minder vatbaar voor ontstekingen van de lever en de vetmassa dan dieren die geen curcumine hadden ingenomen.
De ontstekingen zouden een rol spelen bij het ontstaan van diabetes en obesitas en onderzoekers suggereren dat curcumine zou kunnen helpen bij het voorkomen van diabetes, doordat het de ontstekingen vermindert die zich voordoen bij obesitas.
Zo zou curcumine niet alleen de gevoeligheid voor insuline in de spieren en de lever verbeteren, maar zou het eveneens bepaalde schadelijke effecten van obesitas beperken doordat het de activiteit en het aantal ontstekingsopwekkende cytokines vermindert. De cytokines worden geproduceerd door de immuuncellen van het vetweefsel en kunnen de insulineproducerende eilandjes van Langerhans beschadigen¹⁷.

Om de gevoeligheid van cellen voor insuline te verbeteren, raadt men over het algemeen aan extracten van kurkuma te combineren met berberine. Deze stof speelt eveneens een sleutelrol bij de preventie en de natuurlijke behandeling van deze aandoening.

Hulp in de strijd tegen oogaandoeningen
... Uveïtis was ooit chronisch

Uveïtis is een ontsteking van het vaatvlies van de ogen, en dan met name in het gebied van de iris. 53 patiënten die leden aan een chronische uveïtis kregen 12 weken lang drie maal daags 375 mg curcumine toegediend. Na 12 weken waren de klachten bij 90% van de patiënten die het onderzoek hadden afgemaakt verbeterd.
In een ander onderzoek werden 32 patiënten die leden aan deze aandoening verdeeld in twee groepen. De ene groep kreeg alleen curcumine, de andere kreeg curcumine in combinatie met een tuberculosebestrijdende behandeling. Het was verrassend dat alle patiënten die alleen curcumine hadden gekregen een verbetering constateerden, terwijl dit bij 86% van de patiënten met de gecombineerde behandeling het geval was. Onderzoekers concludeerden dat curcumine even doeltreffend werkte als corticosteroïden. Tot op heden was een behandeling met corticosteroïden de enige behandeling die beschikbaar was voor chronische uveïtis. De onderzoekers voegden hieraan toe dat het grootste voordeel van het gebruik van curcumine in plaats van corticosteroïden was, dat curcumine vrij is van bijwerkingen¹⁸.

...Staar

Een onderzoek bij ratten en konijnen heeft aangetoond dat curcumine een remmend effect heeft op een chemisch opgewekte staar, zelfs wanneer men het in lage doseringen gebruikt¹⁹. Een ander onderzoek dat 14 dagen lang bij ratten werd uitgevoerd, toonde aan dat de ooglens van ratten die een curcuminesupplement hadden gekregen veel beter bestand was tegen de vertroebeling dan de ooglens van ratten in de controlegroep²⁰.

Een supplementinname van luteïne en zeaxanthine beschermt tegen het ontstaan van staar en de ontwikkeling ervan. Het werkt dan ook perfect samen met kurkuma-extracten die een gestandaardiseerde hoeveelheid curcumine bevatten.

---------------------------------------

1-Thamlikitkul V. et al. J Med Assoc Thai. 1989;72:613-620
2-Motterlini R. et al., Curcumin, an antioxidant and anti-inflammatory agent, induces heme oxygenase-1 and protect endothelial cells against oxidative stress, Free Radic. Biol. Med., 2000 Apr 15, 28(8):1303-12.
3-Dickinson D.A. et al., Curcumin alters EpRE and AP-1 binding complexes and elevates glutamate-cysteine ligase gene expression, Faseb J., 2003, 17(3):473-475
4-Indian Journal of Physiologie, 1992
5-Ramirez-Tortosa MC et al. Oral administration of a turmeric extract inhibits LDL oxidation and has hypocholesterolemic effects in rabbits with experimental atherosclerosis. Atherosclerosis, 1999 Dec:; 147(2):374-8
6-Sahebkar A. Are Curcuminoids Effective C-Reactive Protein-Lowering Agents in Clinical Practice? Evidence from a Meta-Analysis. Phytother Res. 2013 Aug 7. doi: 10.1002/ptr.5045
7-Deodhar SD et al. Ind J Med Res 1980; 71: 632-4
8-Yeh C.H. et al., Inhibition of NF-kB activation with curcumin attenuates plasma inflammatory cytokines surge and cadiomyocytic apoptose following cardiac ischemia/reperfusion, J. Durg. Res., 2005 May 1, 125(1):109-16
9-Deodhar S.D. et al., Preliminary study on antirheumatic activity of curcumin, Indian J. Med. Res., 1980, 71:632-4.
10-Experimental Biology Conference, Washington DC, April 17-21, 2004
11-Eur. Neuropsychopharmacol., 2009 Mar 27, published on-line ahead of print
12-Yang F. et al., Curcumin inhibits formation of amyloid beta oligomers and fibrils, binds plaques and reduces amyloid in vivo, J. Biol. Chem., 2005 Feb 18, 2280(7):5892-901.
13-Journal of Biological Chemistry, online Dec 7, 2004
14-Journal of Alzheimer's Disease, vol. 3, 703-717, doi:10.3233/JAD-2009-1080
15-Zhang L. et al., Curcuminoids enhance amyloid beta uptake by macrophages of Alzheimer's disease patients, J. Alzheimer Dis., Sep, 10(1):1-7
16-Journal of Clinical Investigation, March 2008 issue available on line, doi: 10.1172 / JCI32865 et 10.1172 / JCI33160
17-90th annual meeting of the Endocrine Society, San Francisco, June 15 to 18 2008
18-lal B et al. Efficacy of curcumine in the management of chronic anterior uveitis. Phytother res 1999 Jun; 13 (4): 318-22
19-Awasthi S et al. Curcumin protect against 4-hydroxy-2-trans-nonenal-induced cataract formation in rat lenses. Am J Clin Nutr 1996 Nov; 64(5): 761-6
20-Pandya U et al. Dietary curcumin prevents occular toxucity of naphtalene in rat. Toxicol Lett 2000 June 5;115 (3) ;195-204